Боловсролыг кэмбрижчилэх нь ухралт мөн, харин урвалт уу?

2011 оны 5 дугаар сарын 3-ны өдрийн “Өдрийн сонин”, мөн сарын 4-ны өдрийн “Үндэсний шуудан”, "Нээлттэй сургууль", "Хөх толбо" зэрэг өдөр тутмын сонингуудад нийтлэгдэж, мөн gavalgaa.mn зэрэг цахим сайтад тавигдаж олны хүртээл болж, нийтээр хэлэлцэгдэж буй эл нийтлэлийг Танд хүргэж байна. Сонирхож саналаа нэмэрлэбэл нэн баярлах болно.

Боловсрол гэдэг үндэсний эрх ашиг, эх хэл, соёл, үндэсний сонирхол,тэмүүллийн илэрхийлэл, бас тусгаар тогтнолын баталгааг хангах нийтийн алба билээ. Энэхүү нийтийн албыг тогтвортой хөгжүүлэхийн тулд хөдөлмөрлөж буй иргэн бүр таван төгрөгийнхээ нэгээр түүнийг санжүүжүүлж, хөрөнгө оруулалт хийж байдаг. Нийлж, нийтээрээ санхүүжүүлж, хөрөнгө оруулалт хийсний хүчээр ерөнхий боловсролын тогтолцоо бэхжин, иргэн, айл өрх бүр боловсрол, соёлын үйлчилгээг хүртэж, хүн чадваржиж, улс хөгжин, үндэстэн оршсоор ирэв. Боловсрол хэдийгээр соён гэгээрүүлэх үүрэг, хүч чадалтай ч бас үндэстнийг үгүй болгох “чөтгөр”-ийн мэт хорлолтой аж. Энэхүү хорлолийг “тархи угаах буюу сэтгэлгээний колоничлол”, “хэлний колоничлол”, “соёлын колоничлол”, “даяарчилах”, “зомбийдох”, “изм-дэх”, “манжчилах”, “оросчилох” “европчилох” зэрэг чихэнд нэг л сонсголонтой биш үг хэллэгээр илэрхийлсэн ном судар олон бий. Мөн өвөг дээдэс нь хойч үедээ энэ хорлолоос эх хэл, соёлоо өмөөрч, үндэстэн, тусгаар тогтнолоо хамгаалан тэмцэхийн эрхэм, хатуу, хэцүүг сануулж ирснийг нотлон харуулах түүхэн сурвалж бас цөөнгүй.
Монгол Улсын боловсролыг кэмбрижчилэх /Кэмбрижийнх шиг болгох/, ерөнхий боловсролын үндэсний стандарт, хөтөлбөрийг Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрт нийцүүлэх, Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрийг хангахын тулд суралцах, Кэмбрижийн стандартын дагуу шалгуулах, Кэмбрижийн их сургуульд элссэн суралцах, монгол багш Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр ажиллах, давтан бэлтгэх, оюутныг Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрийн дагуу сургах, сургууль, соёлын орчинг Кэмбрижийнх шиг болгох, сургалтыг хоёр хэлээр явуулах гэсэн утга агуулга бүхий ярилцлагыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд олон телевизэд өгч буйг олонтой харлаа. Мөн мэргэжил нэгт нөхдөөс энэ талаар нилээд сонслоо. Тухайлбал, “Кэмбриж” хэмээх нэгэн байгууллагын төлөөлөгчидтэй хамтран ажиллах тухай меморандумд гарын үсэг зурсан ёслолын арга хэмжээний дараа Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд, ноён Ё. Отгонбаярын зарим телевизэд өгсөн ярилцлага, Монголын Улсын Ерөнхий сайд, ноён С.Батболдын энэхүү меморандумын ач холбогдлыг Засгийн Газрын тэргүүний хувьд өндрөөр үнэлж байгааг илэрхийлсэн ярилцлага, Монголын Багш нарын баярыг 2011 онд тэмдэглэх ёслолын арга хэмжээний үеэр 10 мянган багш нарын өмнө “Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрийг Монголд нутагшуулах” гэсэн хэллэгийг олонтоо хэрэглэсэн тэдний үг, “Цэвэр самбар” сэтгүүлийн нэгэн дугаарт хэвлэсэн “Дэлхийн жишигт хүрсэн боловсролыг Монголд авчирна” гэсэн гарчигтай мэдээлэл зэргийг баримт болгож энд онцлон дурдаж байна.
“Монголын Улсын боловсролыг кэмбрижчилэх” бодлого, арга хэмжээ нь боловсролыг хөгжүүлэх үү, аль эсвэл чөдөрлөх үү? Энэ асуулт та бидний нийтлэг эрх ашиг, сонирхлыг хөндөж байна. Чухамхүү энэ онцлогоороо эл асуулт үндэсний оюуны чансааг шалгах, шавхах оюуны тулаан-мэтгэлцээний нэгэн сэдэв болж чадна. Энэ мэтгэлцээнд бид Боловсролыг кэмбрижчилэх нь ухралт мөн” гэдгийг үндэслэж чадах, энэ нь “тусгаар тогтносон, ардчилсан төрт улсын нийтийн боловсролын тулгуур зарчим, үзэл санаанаас ухарсан урвалт уу?” гэж эргэлзэж чадах талын нэгэн төлөөлөл болж байна.
Боловсролыг кэмбрижчилэх нь давшилт бус ухралт мөн
Боловсрол гэж хүн бүр ярих эрхтэй, хэрэгтэй ч, харин яг юуны тухай ярьж байгааг нь нэг мөр тодорхойлон хэлэх гэвэл нэн амаргүй ажээ. Тиймээс боловсролын тухай олон тодорхойлолт, хандлага зэрэгцэн оршсоор.Тэдгээрээс ном судрын хуудаснаа дараах гурван тодорхойлолт, хандлага тараалдах нь нэн түгээмэл. Хялбаршуулан хэлбэл, боловсрол гэдэг нь хойч үедээ өвлүүлэх туршлага, түүнийг өвлүүлэх үйл явц юм. Боловсролыг ингэж үзэхийг консерватив хандлага гэнэ. Мөн боловсрол бол хойч үеээ өөрчлөлтөд бэлтгэх үйл явц хэмээн үздэг. Үүнийг харин либераль хандлага гэнэ. Үүний сацуу боловсролыг ирээдүйн өгөөжийн төлөөх өнөөдрийн хөрөнгө оруулалт хэмээн эдийн засгийн үүднээс харах явдал ч бас бий. Боловсролын эдгээр түгээмэл тодорхойлолтуудыг задлан шинжилснээр, үндэстний боловсрол гэдэг, мөн чанараараа, хойч үедээ өвлүүлэх соёлын тодорхой хэсэг, түүнийг өвлүүлэх үйл явц хэмээн тодорхойлж болно. Иймд үндэсний боловсрол бол үндэсний соёл юм.
Аливаа үндэстний соёлыг сайн, муу хэмээн харьцуулан үзэж болдоггүйн нэгэн адил боловсролыг бас тэгэж харьцуулж үл болно. Иймээс олон улсын боловсрол, боловсролын чанарын олон улсын харьцуулалт, боловсролын олон улсын стандарт, суралцагчдын сурлагын амжилтын олон улсын харьцуулсан судалгаа, Монголын Америк сургууль, олон улсын боловсролын европын стандарт, олон улсын боловсролын Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөр зэрэг үг, хэллэг бодит утга тээхгүй тул үндэсний түвшинд учир зүйн үндэслэлтэйгээр хэрэглэгдэх боломжгүй. Харин үндэсний соёл, боловсролын үнэ цэнийг үл ойшоон, “олон улсын” гэсэн тодотголтой, хуурамч утгатай үг хэллэгийг хүчээр хэрэгжүүлж ирсэн тохиолдол түүхэнд бас цөөнгүй. Үүний дүн нь нэг үндэстний соёлыг нөгөө үндэстнийхээс муу, муухайгаар харагдуулж, эцэст нь орхигдуулдаг. Ингэж үндэсний соёлыг аажимд нь үнэ цэнэгүй болгон орхигдуулах, үгүй болгох үйл явцыг соёлын колоничлол, хэлний колоничлол, сэтгэлгээний колоничлол хэмээн ярьдаг.
Монгол Улсын соёлын нэгэн хэсэг болох үндэсний боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого нь үндэстний оршихуйн баталгаа хэл, сэтгэлгээ, соёлыг аажимд нь уусгах, устгах хорлолтой тул энэ нь давшилт бус, харин ухралт мөн.
Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого хэрэгжсэний дүнд бид Монгол төрхтэй Англи тархи, сэтгэлгээтэй иргэдтэй болох магадлал нэн өндөр байна. Учирлаваас, хүнийг хамгийн сайн таниулах зүйл бол түүний иргэний үнэмлэх бус, харин тархи билээ. Тархины хамгийн гайхамшигт чанар бол их хэмжээний мэдээллийг хадгалах, боловсруулахдаа бус, харин биологийн хувьд бүтцээ ч, физиологийн хувьд үүргээ ч байнга өөрчилж байдагт оршино. Үнэндээ, тархины энэ шинж чанар нь сэтгэлгээний колоничлолын шинжлэх ухааны үндэс болдог. Боловсролын үндэсний стандартыг Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрт нийцүүлж, сургалтыг Англи хэл дээр явуулсны дүнд бид хүнийшсэн тархи, сэтгэлгээтэй, Монгол иргэдтэй болох магадлал даанч өндөр. Тэгэх цаг дор Монгол үндэстнийг бодох бодол, хэлэх үг, хийх үйлдлийнх хувьд хянахад нэн амар болох буй зээ. Уг нь “даяарчилал” давалгаалах энэ цаг дор үндэстнүүд соёлоор ижилсэх бус, харин улам ялгарахыг хичээж байна. Тэр тусмаа, хөгжлийн түлхүүр- шинэ санаа үйлдвэрлэгч тархи, сэтгэлгээгээрээ бүр ч ялгарах ёстой ажээ.
Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлогоор сургалтыг хоёр хэлээр явуулах арга хэмжээг хэрэгжүүлснээр Монголчууд хоорондоо эх хэлээрээ бус, харин Англи хэлээр харилцан ойлголцох болж, эх хэлний үнэ цэнэ, хэрэглээ буурч, түүнийг тээгч, хэрэглэгчийн тоо цөөрсөөр, аажимдаа устаж үгүй болох магадлал нэн өндөр байна. Дэлхийд 200 гаруй улс оршиж, 3000 гаруй хэлээр ярьж байгаа ч өдөр ирэх тусам олон хэл соёл устаж үгүй болж буй жишээг бид мэднэ. Тиймээс тэдний ихэнх нь албан ёсны сургалтыг эх хэлээрээ явуулж байхыг чухалчлан хуульчилсан байдаг. Тийм улсын нэгэнд Монгол улс ордог. Харин сургалтыг хоёр хэлээр явуулдаг улсууд нь колоничлолын гашуун үр дагаврын жишээ болдог нийтлэг шинжтэй. Тухайлбал, Энэтхэг улс англи болон хиндү гэсэн хоёр хэлээр сургалт явуулж байна. Нэгэн цагт хиндү хэлээрээ харилцаж, ахуй амьдралаа өрнүүлж байсан энэ ард түмэн багагүй хугацааны колоничлолын дүнд англи хэлээр сургалтыг явуулахаас өөр арга замгүй болжээ. Английн эзэнт гүрний колоничлолд байсан Африк болон бусад тивийн олон үндэстэн, улс орон Энэтхэгийн нэгэн адил хувь тавиланг туулж байна. Япон улсад хамт суралцаж байсан энэтхэг найз нар маань хоорондоо англи хэлээр ярьж ойлголцоно. Харин хятад найз нар маань мандарин хэлээрээ голдуу хоорондоо ярьдаг байж билээ. Нэгэн удаа, би энэтхэг найзаасаа “Энэтхэг, Хятад улс хоёулаа олон ястан, үндэсний том гүрэн. Хятадууд эх хэлээрээ ярьж, ойлголцож байхад Энэтхэгүүд яагаад эх хэлээрээ ойлголцож чаддаггүй юм бэ” гэж асуухад тэрбээр “Энэтхэг улс олон жил колоничлолд байсан, тэгээд л тэр” хэмээн хариулж билээ. Колоничлолын дээр дурдсан үр дагаврыг баримт болгон санаад, “Маш цөөхөн хүн амтай Монгол улсад албан сургалтыг монгол болон англи хоёр хэлээр явуулах бодлогыг хүчлэн хэрэгжүүлнэ” гэж үзбэл, хойч үе эх хэлээрээ харилцан ойлголцож чадахаа больчихсон байх нэгэн цагийн дүр зураг нүдэнд тодрон тодрон харагдана. Иргэд эх хэлээрээ харилцан ойлголцож чадахаа больсон байх нь колоничлолд байсан орны нийтлэг нэгэн шинж юм шүү.
Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлогыг хэрэгжүүлэх нь үндэсний хэл, сэтгэлгээ, соёл уусаж, устаж болох үр дагавартай байгаагийн зэрэгцээ татвар төлөгчдийн мөнгийг үр дүнгүй, үр өгөөжгүй, үрэлгэн зарцуулах магадлал маш өндөр байна. Нөөцөөрөө зорилгодоо хүрсэн байхыг үр дүнтэй, харин нөөцөө хэмнэж тэрхүү үр дүнд хүрэхийг үр өгөөжтэй гэж ярьдаг. Ерөнхий боловсролын үйлчилгээний зорилго нь хойч үедээ эх хэл, соёлоо эзэмшүүлэх, ахуй амьдрал, улс нийгмээ залгуулж явах чадамж, бүтээлч, шүүмжлэлт сэтгэлгээг төлөвшүүлэхэд оршино (Монгол Улсын Боловсролын хуулиуд, Бага, дунд боловсролын үндэсний стандартууд). Энэ зорилгыг хэрэгжүүлэх нөөц нь, харин, татвараар бүрдэнэ. Хүн бүр боловсролыг татвар төлөх хэлбэрээр санхүүжүүлж байдаг. Татвараар бүрдсэн мөнгийг нийт хүүхдийн тоонд хувааснаар нэг хүүхдийг сургах зардлын хэмжээ гардаг бөгөөд энэ нь жилээс жилээс өсч байдаг. Тухайлбал, нэг хүүхдийг 2010-2011 оны хичээлийн жилд сургах зардал дундажаар 250000 төгрөг орчим байгаа болов уу.
Үндэсний боловсролын үйлчилгээг нийтэд үр өгөөжтэй, үр дүнтэй хүргэх нь иргэдийн орлогын хэмжээнээс шууд хамаарч байна. Харин түүнийг кэмбрижчилэхээс огт хамааралгүй ажээ. Боловсролыг кэмбрижчилэх нь эх хэл, соёлыг аажимд нь уусгах, устгах хорт үр дагаврыг дагуулж буй тул энэ нь нийтийн эрх ашиг, үндэсний ашиг сонирхлыг илэрхийлсэн зорилго биш болох нь тодорхой байна. Ийнхүү зорилгын бус зүйлд татвар төлөгчийн мөнгийг зарцуулах нь үр өгөөжгүй, үр дүнгүй болох нь тодорхой. Иймд боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого нь “Буруу замаар будаа тээлгэх, буцахдаа шороо тээлгэх ” лугаа адил үр дүнгүй, үр өгөөжгүй ажээ.
Боловсролыг кэмбрижчилэх нь үрэлгэн. Сургалтыг хоёр хэлээр явуулах нь үрэлгэн. Багш нарыг Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрийн дагуу дахин бэлтгэх нь үрэлгэн. 1-12 дугаар ангийн бүх сурах бичгийг Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрт нийцүүлж шинээр бичиж, хэвлэн түгээх нь дэндүү үрэлгэн. “Кэмбриж” хэмээх байгууллагын элч, төлөөлөгчийг олноор нь байнга урьж , ажиллуулах нь бүр ч үрэлгэн. Олон үрэлгэн нийлсээр эцэстээ үндэсний эдийн засагт ч үрэлгэн аж.
Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого хэрэгжсэнээр:
- Үндэсний сэтгэлгээг аажимд нь үгүй болгон Монголчуудыг сэтгэлгээний колоничлолд дагаар оруулах,
-Хойч үеийг эх хэлээрээ харилцан ойлголцож чаддаггүй байдалд хүргэн Монгол үндэстнийг хэлний колоничлолд оруулах,
-Татвар төлөгчдийн мөнгийг үр өгөөжгүй, үр дүнгүй, үрэлгэн зарцуулж, үндэсний эдийн засгийн хүчийг сулруулан үндэстнээ “даяарчиллын давалгаа”-д сөхрүүлэх зэрэг болзошгүй, хорлонт олон муу үр дагаврыг буй болгох магадлал маш өндөр тул энэ нь давшилт бус харин ухралт болжээ.
Боловсролыг кэмбрижчилэх нь урвалт уу?
Энэ хорвоод алдаа хийдэггүй хүмүн гэж үгүй. Харин санамсаргүй, санаатай алдаа гэж бий. Санамсаргүй алдаа бидэнд танин мэдэхүйн хичээл болдгоороо ач тустай бол санаатай алдаа нь харин эргэлзээ төрүүлдэг. Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого нь давшилт бус ухралт болж байгаагаараа алдаа, харин санамсаргүй алдаа биш болов уу. Тиймээс эргэлзээг улам ихээр төрүүлж байна.
Монгол Улсын боловсролын үндэсний стандартыг Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрт нийцүүлэн шинэчлэх үйл явц нь яагаад нээлттэй бус, харин нууцлаг мэт явагдаад байна. Ерөнхий боловсролын стандарт хөтөлбөрийг шинэчлэх, өөрчлөхөд нэг талаас, сонирхлын бүлгүүдийн оролцоог хангах, нөгөө талаас, мэргэжлийн байх шаардлагыг хангах зарчмуудыг баримтлах ёстой. Ийм жишгээр, бага, дунд боловсролын үндэсний стандартыг эрдэмтэн, судлаач, багш, эцэг эх, сонирхлын бүлгүүдийн төлөөлөл бүхий 200 гаруй хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр гурван жил гаруй хугацаанд боловсруулж, хэлэлцүүлж, туршиж, сайжруулж батлуулан, хэрэгжүүлж ирсэн билээ. Гэтэл боловсролын үндэсний стандарт болон сургалтын хөтөлбөрийг кэмбрижчилэх бодлогыг хийж, хэрэгжүүлэхдээ нийтийн албаны нээлттэй байх, оролцоог хангах, мэргэжлийн байх зарчмыг бус, харин эрх мэдлээ ашиглах, захиргаадах, ялгаварлан гадуурхах зэрэг ажлын хоцрогдсон арга барилыг илүү хэрэглэж буй мэт санагдана. Иймээс эргэлзээг төрүүлээд байна.
Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого үндэсний бус, харин нийгэмд цөөнх болж буй зарим сонирхлын бүлгийн эрх ашгийг хэт хамгаалсан, илэрхийлсэн шинжтэй байж болзошгүй байна. Нийт монгол хүүхдийн хэдэн хувьд нь Кэмбрижийн стандарт, хөтөлбөрийн дагуу суралцах, шалгуулах, ерөнхий боловсролын гэрчилгээ аваад гадаадын их дээд сургуульд суралцах бодит хэрэгцээ, шаардлага байгаа вэ? Ерөнхий боловсролын сургууль төгсөгчдийн ихэнхи нь дээд сургуульд элсэн суралцдаггүй. Харин тэд монгол ахуй, үндэсний хэл, соёл, зан заншил эзэмшсэний ачаар эх орондоо үнэ цэнэ, утга учиртай амьдарч, үндэстнийхээ оршихуйн залгамж холбоо болсоор ирсэн нь түгээмэл, бас бодит байдал юм. Тусгаар тогтносон улс бүхэн ийм л байдаг. Ерөнхий боловсролын сургуулиа төгсөөд гадаадын их сургуульд суралцах, тэр тусмаа, Европын, тодруулбал, Кэмбрижийн их сургуульд суралцах зайлшгүй шаардлагатай хүүхэд, бодит байдал дээр, харин, нэн цөөхөн байж мэдэх ажээ. Ийм хүүхдүүдийн эцэг эх нь нийгмийн хэт баян, чинээлэг хэсгийг бүрдүүлж байдаг бөгөөд олон төрлийн судалгааны “статистик ач холбогдолтой” гэсэн дүгнэлтийг иш үндэс болговол, ийм хүмүүс аливаа улсын нийт амын нэг орчим хувийг эзэлж байдаг. Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого нь үндэсний бус, харин нийгмийн цөөнх болсон хэт баян, чинээлэг бүлгийн эрх ашиг, сонирхлын илэрхийлэл байж болзошгүй байна. Энэ нь бас л эргэлзээг төрүүлнэ.
Боловсролын агуулга, сургалтын хөтөлбөрийг нийгмийн захиалга, хувь хүний хэрэгцээ шаардлагыг харгалзан байнга сайжруулж, шинэчилж байх нь зайлшгүй боловч энэ нь захиргааны гэхээсээ илүү мэргэжлийн ажил юм. Гэтэл боловсролыг кэмбрижчилэх эл бодлогыг захиргаадаж, тулган хэрэгжүүлж байгаа нь бас дахиад л эргэлзээг төрүүлж байна.
Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлогыг хэрэгжүүлж эхэлсний улмаас ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийг албан ёсоор баримтлан мөрдөх стандартгүй болгож, багш нар хууль зөрчин ажиллах, ажиллаж хууль зөрчихөд хүрч байна. Цаашилбал, ”Ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийн үйл ажиллагаанд стандартыг баримтлан мөрдөх” тухай Боловсролын тухай Монгол улсын хуулийн 2 дугаар бүлэг, 10,11 дүгээр зүйл, Боловсролын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн 1 зүйл 4 хэсэгт заасан төрийн бодлогын залгамж холбоо тасарснаар чанарын стандартад суурилсан боловсролын шинэчлэл, хөгжлийн үйл явц эрчимжин өрнөх бус, удааширч, зогсонги байдал орж байна. Учирлавал, 2003-2008 оны хооронд хүчин төгөлдөр хэрэгжсэн сургуулийн өмнөх, бага, дунд боловсролын үндэсний стандартыг “Стандартчилал хэмжил зүйн тухай” хуулийн дагуу 2009 онд дахин шинэчилж батлуулж мөрдөөгүй аж. Эл байдал нь чанарын стандартаар хөтөлж өрнүүлсэн боловсролын шинэчлэл, хөгжлийн үйл явцыг зогсонги байдал оруулж, салбарын бүхий л үйл ажиллагаа, үйлчилгээг хөтлөх хөтөчгүй, хэмжих хэмжээсгүй болгож байна. Энэ нь уг чанараараа, сургууль, цэцэрлэгийн сургалт, сурах бичиг, бүхий л түвшний хяналт шалгалт, үнэлгээ стандартгүй зохион байгуулагдахад хүргэж байна. “Боловсролыг кэмбрижчилэх” бодлогоос болоод 2009 оноос эдүгээ хүртэл багшийн хийсэн ажил ч, авсан цалин ч хууль бус болж мэдэх эргэлзээг ахиад л төрүүллээ.
Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэх үйл явц нь нээлттэй бус, нууцлаг; үндэсний бус, сонирхлын бүлгийн эрх ашиг, сонирхлыг илэрхийлсэн шинжтэй; стандарт сайжруулах, хөтөлбөр боловсруулах мэргэжлийн үйл ажиллагааг үл ойшоосон; хүчин төгөлдөр мөрдөх стандартгүй болгосон; багш нарыг хууль зөрчин ажиллах, ажиллаж хууль зөрчих байдалд хүргэсэн; үндэсний эрх ашиг, сонирхлын өмнө ерөнхий боловсролын салбарын хүлээх үүрэг, хариуцлагыг умартсан; тусгаар тогтносон, ардчилсан төрт улсын боловсролын тулгуур зарчим, суурь үзэл санааны утга агуулгаас ухарсан; урвасан шинжтэй үйлдэл бус уу гэсэн эргэлзээ төрүүлээд байна. Эргэлзэх нь хүмүн заяаны гайхам шинж, бас түүний үндсэн эрх, эрх чөлөө билээ.
“Даяаршлалын ” хэмээсэн энэ зуунд улс үндэстэн бүр тусгаар тогтнол, эх хэл, соёлынх баталгаа болсон үндэсний боловсролоо онож хөгжүүлэх гэж ихээхэн анхаарал тавьж, багагүй хүч хөрөнгө, зүтгэл зарцуулж байна. Түүний хэрээр боловсрол үнэд орж, сонирхон судлагчдын тоо олширсоор. Ийм зорилго, үнэ цэнийн дор хийсэн судалгаа бүр боловсролын соён гэгээрүүлэх үүрэг, хүч чадлыг дахин давтан өгүүлэхийн зэрэгцээ түүний үндэстнийг ч үгүй болгох “чөтгөр”-ийн мэт хорлолыг байнга сануулдаг.
Улс үндэстнийг хэл, соёл, боловсролоор нь дамжуулан уусгах, устгах колоничлолын олон хэлбэрийг “даяаршилал”-аар дагуулан давалгаалах энэ цаг дор боловсролыг кэмбрижчилэх тухай меморандум байгуулагдсаны, түүнийг хэрэгжүүлэх үйл явц өрнөсний гэрч болж оршиж буйн хувьд бид “Боловсролыг кэмбрижчилэх бодлого үндэсний боловсролыг хөгжүүлэх үү, аль эсвэл чөдөрлөх үү” гэсэн асуултыг дэвшүүлэн тавьж байна. Чухам энэ асуулт үндэсний оюуны чансааг шалгах, шавхах оюуны тулаан-мэтгэлцээний нэгэн сэдэв болж чадна. Энэ мэтгэлцээнд бид “Боловсролыг кэмбрижчилэх нь ухралт мөн” гэдгийг үндэслэж чадах, “энэ нь тусгаар тогтносон, ардчилсан төрт улсын нийтийн боловсролын суурь зарчим, тулгуур үзэл санааны утга агуулгаас ухарсан урвалт уу” гэж эргэлзэж чадах нэгэн талын төлөөлөл болж, яагаад ингэж үзэж, эргэлзэж буйн зарим үндэслэлээ дэлгэн толилууллаа. “Боловсролыг кэмбрижчилэх нь ухралт биш гэдгийг хамгаалах тал байгаа гэдэгт итгэж, түүнийг үндэсний түвшний оюуны тулаан-мэтгэлцээнд дуудаж байна. Үндэсний түвшинд өрнөх оюуны энэхүү тулааны үнэ цэнэ, ач холбогдол нь аль нэг талын ялалтад бус, харин тулгарч буй асуудлыг олноороо хэлэлцэж, оновчтой шийдвэрийн зохистой үндэслэлийг хамтран гаргахад; бас мэтгэлцээний соёлыг нийгэмд түгээн дэлгэрүүлэхэд орших болно.
Бүгдээрээ хэлэлцсэн ч буруу байж болох, бүлээн усаар угаасан ч хиртэй үлдэж болох хэдий ч, хэлэлцэх нь огт хэлэлцээгүйгээс хавьгүй дээр гэдэгт итгэнэм. Үндэслэлтэй бүхэн оршиж, оршиж буй бүхэн зохистой байг.
Хөх-Булаг овогт Цогдовын Лувсандорж
Боржигоны туслагч овогт Цэдэн-Ишийн Мөнхжаргал
“Эх хэл, Соёл, Үндэсний боловсрол” хөдөлгөөнийг үүсгэн санаачлагчид
Харилцах утас: 9567-5629; Цахим хаяг: luvsandorjts@yahoo.com;
luvsandorjts@gmail.com ; ts_mjl@yahoo.कॉम

http://undesniibolovsrol.blogspot.com/2011/05/blog-post.html

Энхээгээс ч аймаар Элбэгээ

Ардчилсан Ерөнхийлөгч эрх мэдлээ хэтрүүлж, ардчиллаасаа ухарна гэдэг анархист нь анархистаараа үлдэхээс ч аймар ажээ-

Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярын намтарт албан бусаар “өс тайлагч” хэмээх тодотголыг олон нийт оруулах нь бий. Ийн тодотгох болсон шалтгаан нь Ерөнхийлөгчийн албан тушаалаас Монголын шүүх, прокурорыг удирдах бүрэн эрхийг эдлэхдээ хонзогногч, хэлмэгдүүлэгч зангаа хэтрүүлэн илчилсэнтэй нь холбоотой. Тэр бүхэн өдгөө түүх болон үлдсэн ч эргээд дараагийн Ерөнхийлөгчид нь Намбарын хүүгийн муу зуршил уламжлагдаж буй нь харамсалтай хэрэг. Энэ бүхнийг доор өгүүлбэх баримтууд хангалттай ихээр нотлох биз ээ.

Н.Энхбаяр УИХ-ын 2000 оны сонгуульд ялалт байгуулах гол гарцаа С.Зориг агсныг хөнөөсөн алуурчныг олох үндсэн зорилгод чиглүүлсэн байдаг . Үүнийхээ төлөө УИХ-ын гишүүн Э.Бат-Үүлийг барьж хорин С.Зориг агсныг хөнөөсөн гэмт хэрэгтэн мэтээр нийгэмд ойлгуулахыг хүссэн. Өдгөө Н.Энхбаярын тэр гэмээс үүдэн УИХ-ын гишүүны Э.Бат-Үүлийг С.Зориг агсныг хөнөөсөн алуурчнаар сэжиглэж, бодох хүн чамгүй олон байдаг. “Малгай нь олдсон гээ биз дээ” гэж ирээд л. Улмаар УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнийг мөн л тухайн үед Баянгол дүүргийн Засаг дарга байхад нь барьж хорьсон. Талийгаач эхнэрийнх нь хамт сэжигтэн болгосон. Түүнчлэн С.Эрдэнэ гишүүн УИХ-ын сонгуульд Н.Энхбаяртай нэг тойрогт гурван ч удаа эцэж, цуцалтгүй өрсөлдсөнийхөө төлөө чамгүй зовлон амссан. Товчхондоо Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгч байх хугацаандаа түүнийг зургаан жилийн ял сонсч, хоригдоход хүргэсэн.

Энэ бол гашуун түүх. С.Эрдэнэ гишүүн тэрхүү он жилүүдийн талаар “Би Н.Энхбаярын үед хамгийн их хэлмэгдсэн хүн дээ” гэсэн байдаг. Ингэж хэлмэгдэх шалтгаан нь ердөө л Н.Энхбаяртай өрсөлдсөн гэдэг үндэслэл. Уг нь тэрбээр Н.Энхбаяртай эргэж ноцон УИХ-ын суудлын төлөө өрсөлдөөгүй бол ийн хэлмэгдэхгүй байсан. Н.Энхбаяр ч Ерөнхийлөгчөөр сонгогдож хууль, шүүхийг гартаа авсан даруйдаа “Чи надтай өрсөлдөөд байдаг байл уу. Ингээд өрсөлдөөрэй” гэж ирээд л өс тайлахын тулд Монголын шүүх засаглалын нэр төрөөр гараа угаахгүй байсан биз. Харамсалтай нь тэр эрх мэдлээ С.Эрдэнийн төлөө ашигласан шиг ашиглаж чадсан. Э.Бат-Үүлийг С.Зориг агсныг хөнөөсөн болж харуулахыг хүссэн шигээ л.

Ингэж С.Зориг агсны алуурчныг илрүүлсэн гавьяатан болох дараагийн нэг золиосоо тэрбээр хилийн чинадаас хайсан нь Дамирангийн Энхбат агсан. Эрүүгийн элементүүдтэй найз гэдгээрээ бусдаасаа ялгардаг М.Энсайханыг С.Зоригийн үхлийг захиалсан захиалагч болгож харагдуулахын тулд тэр шүү дээ. Энэ хүсэлдээ хөтлөгдөж Д.Энхбатыг Францаас хулгайлуулж авчирсан даруйдаа “С.Зориг агсныг хөнөөсөн алуурчныг оллоо” хэмээн шуугиан дэгдээсэн. Гэсэн ч Д.Энхбат агсан байцаалтын хатуу ширүүнийг дийлэлгүй нас барж, Н.Энхбаяр санасандаа хүрч чадаагүй. Харин өөрийнх нь тушаалыг гүйцэтгэсэн Б.Хурцтайгаа муудалцсан даруйдаа тэрбээр мөн л өс авахыг хүссэн. Хууль шүүхээр шалгуулж эхэлснээс нь харахад шүү дээ.

Түүнчлэн У.Хүрэлсүх тэргүүтэй одоогийн Ардын намын лидерүүдийн хувьд мөн л Н.Энхбаярын уур бухимдал ямар хурц иртэй болохыг өөрийн биеэр мэдэрцгээсэн нь саяхан. Намынхаа удирдлагыг эхнэрийнх нь гараас салгахын төлөө хатуу үг хэлсэн нь У.Хүрэлсүхийг ял сонсоход түлхсэн. Энэ үед Монголын хууль тогтоох засаглал Ардын намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга У.Хүрэлсүхэд “Хадгаламж” банкнаас алдагдсан 14 тэрбум төгрөгийг хамтдаа идэж уусан гэх гэсэн хилс хэргийг үүрүүлэхийн төлөө бүхнийг хийсэн. Гадаад харилцааны сайд Г.Занданшатар, Хүнс, хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн сайд Т.Бадамжунай нарын хувьд ч тэр адилхан. Ерөнхийлөгчийн эрх мэдэлд хэнийг ч золиослох хүч бий гэдгийг тэр ийн мэдрүүлсэн. Улсын Ерөнхий прокуророос тэдний эрхийг түдгэлзүүлэх хүсэлийг гурвантаа оруулж ирснээс харахад Н.Энхбаярын зуулт хөнгөхөн байгаагүй нь тодорхой байдаг. Улмаар Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн сайд асан С.Отгонбаярын хувьд мөн л адил.

Улсын нөөцийн санг өөрийн хөрөнгө мэт ашигладаг П.Дашийг илчилсэн биш өөрөө гэмт хэрэгтэн болж хувирсан. Ингэж буруудах болсон шалтгаанаа тэрбээр Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяртай холбож “Н.Энхбаярын захиалга” хэмээн баримттайгаар дэлгэдэг. Үүнд нь Авлигатай тэмцэх газар, Тагнуулын ерөнхий газар, Улсын Ерөнхий прокурор, Сүхбаатар дүүргийн шүүх гээд бүгд л хуруу хумсаа хуйхлах шахам зүтгэснийг өнгөрсөн үйл явц батална. Дээрх хэлмэгдэгчдийн хувьд ч адилхан. Н.Энхбаярын томилсон шүүх, Н.Энхбаярын томилсон Авлигатай тэмцэх газар, Н.Энхбаярын томилсон улсын Ерөнхий прокурор гээд бүгд томилгооных нь төлбөрийг төлөхийг тулд чадахаасаа чадахгүйгээ хүртэл зүтгэсэн.

Харин энэ бүхнээс үүдэн одоогийн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж УИХ-ын гишүүн байхдаа “Н.Энхбаярыг орж ирэхээс өмнө Монголын улс төр бас ч гэж цэвэр байсан юм шүү.

Н.Энхбаярыг дахиж Ерөнхийлөгчид дэвшүүлээд, давраагаад байвал Монголын хуулийг улам гууль болгоод л байна” хэмээн Монголын ард түмнийг болгоомжлуулж байсан юм. Мөн Н.Энхбаярын ноёрхлыг шүүхээс зайлуулах ёстой талаар дараах дүгнэлтийг хийсэн байдаг. “Шүүхийг Н.Энхбаяр өөрийнхөө өрсөлдөгчийг дарах, шийтгэх бас өршөөн, уучилж хажуудаа татах хэрэгсэл болгож хэрэглэж ирсэн. Тэгж ч байна. Шүүхийн танхимд орохоос өмнө Н.Энхбаярын өрөөнд эсвэл түүний утасны нөгөө үзүүрт асуудал голдуу шийдэгдэж байх магадлалтай. Монголын шүүгчид ямар сэтгэлээр ажлаа хийдгийг ямар их ачаалалтай, ямар нөхцөлд ажилладгийг би гадарлана.

Манай шүүгчид ихэнх нь олон газар явж, олон хурал семинарт оролцож номын дуу сонссон, шударга ёс яавал тогтдог, яавал устдагийг мэдэх хүмүүс. Хүний эрх, амь амьдрал гэж ямар ариун нандин зүйл болохыг тэд мэднэ. Тэд ганцхан Н.Энхбаярын оролцоотой бий болгосон бурангуй машины араанаас гарч хүч нь хүрэхгүй байгаа юм. Манай нийгэмд шударга ёс тогтоохын тулд шүүхийг Монголоос салгах биш, Н.Энхбаярын тогтоосон ноёрхлыг шүүхээс зайлуулах хэрэгтэй”. Энэ бол Н.Энхбаярын талаарх УИХ-ын гишүүн Ц.Элбэгдорийн дүгнэлт. Түүнчлэн “Яг үнэндээ ардчиллын амин сүнс нь шударга ёс юм шүү дээ. Түүнийг бумбалж дархалж авч явдаг ариун газар нь шүүх. Одоо тэр ариун газар, шударга ёсны сүм ямар хоронд хүлэгдсэн байгааг хар.

Эргээд ардчилал бол Монголын ард түмний сонголт. Өөдөлж дэвжих, бие дааж хөгжих магадгүй монгол хүн бүрт олдож буй цорын ганц боломж нь. Тэр боломжийн амин сүнсийг ямар гээч дээлтэй мангас гартаа оруулсныг хар” гэх энэ болгоомжлол ч Ц.Элбэгдоржийн элбэг дэлбэг уран цэцэн үгсийн нэг. Харин өнөөдөр нөхцөл байдал Н.Энхбаярын үеийнхнээс дээрдсэнгүй. Дээрх үнэн, мэргэн тодорхойлолтын эзэн болох Ц.Элбэгдорж эргээд Н.Энхбаяраасаа ч аймар нэгэн болж хувирлаа. Үүний жишээ нь долдугаар сарын 1-ний шөнө амь насаа алдсан дөрвөн залуугийн хэрэгт буруутгагдаж буй цагдаагийн удирдлагуудын шүүх хурал.

Үүнээсээ өмнө тэрбээр Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга, хошууч генерал Д.Сандаг-Очирыг жаахан хүүхэд шиг л өрөөндөө дуудаж “Цагдаа нараа дуугүй болго. Тэгэхгүй бол цолыг чинь хураана шүү” гэх маягтай загнасан. Ингэснээрээ тэрбээр Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхээ хэтрүүлэн эдлээд зогсохгүй цаагуураа “Ч.Амарболд тэргүүтэй цагдаа нарыг чинь яллуулахдаа л яллуулна” хэмээн айлгах шиг болсон. Уг нь бүхэл бүтэн ардчилсан улсын Ерөнхийлөгч цагдаа, шүүх, прокурорын дундуур орж, өөрийнхөө томилсон дарга нарыг өмгөөлөх ёсгүй баймаар. Гэтэл тэр тэгсэнгүй. Н.Энхбаяр нь далдаас удирдаг байсан бол Ц.Элбэгдорж нь ичиж айхгүйгээр ил цагаан загнадаг болсон нь энэ.

Цаашлаад түүний өмгөөлөлд оодорсон шүүх өнөөдөр хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэлийг мөн л Ц.Элбэгдоржийн заавраар сонгон шалгаруулах нь тэр. Ч.Амарболд тэргүүтэй цагдаагийн удирдлагыг яллах шүүх хуралдаа “Ийгл”, “SBN”, “С1” гэсэн Ардчилсан намынхны телевизийг оруулсан. “Яагаад ингэж ялгаварлан гадуурхав” гэж сэтгүүлчдийг асуухад нийслэлийн Шүүхийн Ерөнхий шүүгч Б.Сарантуяа “Хариулах үүрэг хүлээхгүй. Би хариулах албагүй. Тэгвэл хэвлэлийн хурал дуусгалаа” гэж томорсон байгаа.

Хамгийн сонирхолтой нь дээрх гурван телевиз шүүх хурлын үеийн бичлэгийг тавьж байгаад, болсон үйл явдлын талаар мэдээлэхдээ шууд л Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн буюу Ардчилсан намынхны өнцгөөс асуудлыг дүгнэж, тайлбарласан. “Ч.Амарболд тэргүүтэй цагдаагийн удирдлагуудын өмгөөлөгчид үйлчлүүлэгчээсээ татгалзснаар хууль зөрчлөө. Тэд нар хугацаа хожихийг хүсч ингэлээ” гэх мэтээр. Мөн шууд утгаараа тэднийг долдугаар сарын 1-нд буруутгасан. Харин энэ үед Ерөнхийлөгч Герман нисч, байхгүй хойгуур нь Монголын шүүх, прокурорт итгэх ард олны итгэл хэрхэн шал дээр унаж буйг интернэтээр олж мэдсэн нь гарцаагүй.

Зөвхөн улсын Ерөнхий прокурор гэхэд долдугаар сарын 1-нд “Цагдаа хүн буудсан” хэмээж буй ч “Хэн буудсныг тогтоож боломжгүй” гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн. Гэсэн ч “Ч.Амарболдыг Дотоодын цэргийн дарга гэдэг утгаар нь яллана” гэж томорсон.

Гэтэл долдугаар сарын 1-нд дотоодын цэрэг орж ирээгүй учраас Ч.Амарболдын хувьд Дотоодын цэргийн даргын хувьд ял үүрэх ямар ч шаардлагагүй гэсэн үг. Нэгэнт л Цагдаагийн ерөнхий газрынх нь даргын хувиар ял үүрүүлэх боломжгүй юм бол Дотоодын цэргийн даргын хувьд бүр ч үүрэхгүй гэдгийг нь Монголын хууль нь өөрөө нотолж буй. Мөн өмгөөлөгчдийг нь барьж хорих тухай Сүхбаатар дүүргийн шүүхийн шүүгчийн шийдвэрийн хувьд ч тэр адилхан. Өнгөрсөн хугацаанд маш олон өмгөөлөгч үйлчлүүлэгчээсээ татгалзаж байсан. Тэр тохиолдол бүрт шүүх өнгөрсөн долоо хоногийнх шиг барьж хорих, шийтгэх хэмжээнд асуудлыг хурцатгаж байгаагүй. Харин энэ удаад бол тэгсэнгүй.

Үүнийгээ нийслэлийн Шүүхийн Ерөнхий шүүгч Б.Сарантуяа “Өмгөөлөгч нарын зүгээс шүүх хуралдаан эхлэхээс өмнө хэргийг түдгэлзүүлэх шийдвэр гаргуулахаар шүүхэд шаардлага тавьж, улмаар үйлчлүүлэгчээсээ татгалзаж буйгаа мэдэгдэн, шүүх хуралдааны танхимыг орхин гарсан үйлдэл нь шүүхийг илтэд үл хүндэтгэж шүүн таслах ажиллагаанд санаатайгаар саад учруулсан, шүүхийн бие даасан, хараат бус байдалд бүдүүлгээр халдаж холбогдох хууль тогтоомж болон өмгөөлөгчийн ёс зүйг ноцтой зөрчсөн гэж дүгнэж байна.

Мэргэжлийн өмгөөлөгч хүн ямарч тохиолдолд үйлчлүүлэгчийнхээ эрх ашгийг тууштай хамгаалан, хуулийн хүрээнд ажиллах нь өмгөөлөх үйл ажиллагаанд баримтлах нэн тэргүүний зарчим юм” гэж мэдэгдсэн байгаа. Харин Монголын өмгөөлөгчдийн холбоо асуудал хуулийн дагуу болсныг мэдэгдээд “Г.Ганбаатарын өмгөөлөгчид хэрэгтэй танилцах хугацаа өгөөгүй. Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан үүссэн тохиолдолд хэргийг түтгэлзүүлэхгүй байгаа нь хууль зөрчсөн” гэсэн. Нэг ёсны нийслэлийн Шүүхээс гаргаж буй үйлдэл нь улсын Ерөнхий прокурор “Алуурчныг нь олоогүй ч олсон мэт гэм буруутныг яллах ёстой” гэж зүтгэж буйтай л адилхан болоод байгаа нь энэ.

Үүнд Ерөнхийлөгчийн оролцоо байхгүй гэвэл өдрийг шөнө, шөнийг өдөр хэмээн нэрийдсэнтэй адилхан болох биз. Нэг ёсны ардчилсан Ерөнхийлөгч гэх тодотголтой атлаа ардчилсан бусаар асуудалд хандаж, дээрээс удирдан чиглүүлж байгаа нь өөрөө “Н.Энхбаяраас ч аймар Элбэгээ” хэмээн дүгнэхэд хүргэж байна. Тэрбээр нэгэн цагт Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярын талаар “Шүүхийг Н.Энхбаяр өөрийнхөө өрсөлдөгчийг дарах, шийтгэх бас өршөөн, уучилж хажуудаа татах хэрэгсэл болгож хэрэглэж ирсэн. Тэгж ч байна.

Шүүхийн танхимд орохоос өмнө Н.Энхбаярын өрөөнд эсвэл түүний утасны нөгөө үзүүрт асуудал голдуу шийдэгдэж байх магадлалтай” хэмээн хардаж байсан шигээ өөрийнх нь талаар дээрх хардлагыг хийхэд түлхэж буй нь энэ. Үүний ард мэдээж УИХ-ын сонгуульд Ардчилсан намыг ялуулах замаар өөрөө дахин Монгол Улсын Ерөнхийлөгч болох төлөвлөгөө нь нуугдаж байгаа нь гарцаагүй. Ардчилсан Ерөнхийлөгч эрх мэдлээ хэтрүүлж, ардчиллаасаа ухарна гэдэг анархист нь анархистаараа үлдэхээс ч аймар гэдгийн бодит үлгэр нь энэ бололтой.

Р.Чандмань

Өнгөрөгч 2011 онд хамгийн их татвар төлсөн 100 аж ахуйн нэгж

Монгол улсын төсөвт 2011 онд хамгийн их татвар төлсөн эхний 100 компанийг танилцуулж байна. Эдгээр 100 компанийн төлсөн татвар 2011 оны улсын төсвийн татварын орлогын 72 хувийг эзэлж байгаа юм.

Харин 2011 оны “Шилдэг татвар төлөгч”-ийг Татварын Ерөнхий Газрын “Шилдэг татвар төлөгчийг шалгаруулж, урамшуулах журам”-ийн дагуу татвараа хуулийн хугацаанд төлсөн, татварын хуулийн хэрэгжилтийг хангасан, татварт хугацаа хэтэрсэн өр, төлбөргүй зэрэг бусад хэд хэдэн шалгуур үзүүлэлтээр шалгаруулж, татвар төлөгчдийн өдрүүдээр нийтэд зарладаг билээ.



М.Жаргал

Оюутолгойн гэрээ хүчин төгөлдөр бус

Одоогоос яг 2 жилийн өмнө нэгэн ноцтой үйл явдал өрнөсөн нь Оюу Толгойн Хөрөнгө Оруулалтын Гэрээ (ХОГ) хүчин төгөлдөр боллоо хэмээн эрх баригчид яаруу сандруу мэдэгдсэн явдал байсан юм.Түүнээс 6 сарын өмнө буюу 2009 оны 10-р сарын 6-ны өдөр энэ ХОГ-нд (мөн түүнтэй салшгүй холбоотой 2 өөр гэрээнд) Төрийн ордонд сүр дуулиантайгаар гарын үсэг зурж маш ихээр яаравчлан хөөрцөглөж байсныг хүмүүс сайн санаж байгаа байх.


Эрдэмтэн, мэргэжилтнүүд, иргэний хөдөлгөөнийхний бүхий л анхааруулга, санал зөвлөгөөг үл тоомсорлон хөнгөн хуумгай үйлдсэн эдгээр гэрээ нь “бушуу туулай борвиндоо баастай” гэгчээр жам ёсоороо анхнаасаа эрх зүйн чадамжгүй хэлцэл болчихсон билээ. Энэ байдал ХОГ болон нэг хэсэг нууцалсан Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ олон нийтэд ил болох үед бүрмөсөн тодорхой болсон. Монголчуудад нэн ашиггүйгээр, тэгэхдээ бүр хамгийн адгийн хувилбараар хийгдсэн луйврын шинж чанартай, гамшгийн уршигтай гэрээ гэдэг нь олон түмэнд улам ойлгомжтой болохын хэрээр эрх зүйн хувьд эдгээр гэрээн дээр анхнаасаа үүссэн гацаа мухардал ил,далдуур улам ужгиран хурцадсан билээ.


Анхнаасаа эрх зүйн чадамжгүй гэдэг нь эдгээр гэрээ бүр байгуулагдаж эхлэх үеэсээ Монгол Улсад үйлчилж буй хууль тогтоомжийг зөрчсөн, тиймээс анхнаасаа хууль бус, тиймээс анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус тохиролцоо мөн гэсэн үг юм.


Оюу Толгойн гэрээ хууль зүйг зөрчсөн


Энэ байдал маш олон баримтаар, маш олон үйл явдлаар хөдөлшгүй ноглогдож байгаа. Монголчууд энэ бүхний амьд гэрчүүд. Мэдээллийн хэрэгслүүдээр ч хангалттай гэхээр хэмжээнд баталгаажиж, нэгтгэгдэж цацагдсан. Үүнээс илүү илэрхий зүйл энэ хорвоод ховор гэхээр.


Нэлээд анхаарал татсан баримтад “Оюу Толгойн ордыг ашиглах Хөрөнгө оруулалтын гэрээний тухай” УИХ-ын 2009 оны 57-р тогтоол яах аргагүй ордог. Оюу Толгойн гэрээг ямар нөхцөл,болзлын үндсэн дээр байгуулж болох вэ? гэдгийг УИХ-аас Засгийн газарт бүр тусгайлан үүрэг болгож даалгасан энэхүү тогтоолын хамгийн чухал хоёр заалт (2. ба 3.)-ыг зөрчиж гэрээг байгуулсан нь дэндүү тодорхой байдаг. Тухайлбал, ”Эрх зүйн орчныг бүдүүлэх замаар анхны хөрөнгө оруулалтыг нөхсөний дараа төрийн эзэмшлийн хувьцааны хэмжээг 50-иас доошгүй хувьд хүргэж нэмэгдүүлэх асуудлыг хөрөнгө оруулагчтай тохиролцон шийдвэрлэхийг Засгийн Газар (С.Баяр)-т үүрэг болгосугай” гэсэн 3-р заалтыг үл ойшоосны уршгаар эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх талаар ямар ч арга хэмжээ аваагүй төдийгүй анхны хөрөнгө оруулалтаа нөхөх хугацаа ердөө 2-5 жилд хэлбэлзэх боломжтой байх байсныг мэдсээр байж шууд үгүйсгэн 30 жилээр гэрээнд хатуу тогтоож УИХ-ын үүрэг,даалгаврыг илт гуйвуулан зөрчиж улс,үндэстэндээ асар их хохирол учруулахаар гаднынхантай тохиролцчихсон юм.


Энэ бүхнийг хүмүүс шүүмжлэн хөндөх болгонд эрх мэдэлтнүүд ичгүүр сонжуургүй худлаа ярин мэлзэн бултаж аргацааж буй билээ. Өөр нэг баримт дурдвал, “Ашигт малтмалын тухай” 2006 оны хуулийн заалт 5.6.-д “Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшиж байгаа этгээд нь хувьцааныхаа 10-аас доошгүй хувийг Монголын хөрөнгийн биржээр арилжина” гэж заасан байдаг.


Тэгвэл үүнийг бүрэн зөрчиж, харин ч бүр эсрэгээр нь ямар ч хувьцаа арилжихгүй байхаар гэрээнд тохиролцсон байдаг. Ингэж хууль зөрчиж монголчуудыг үлэмж хохироохын зэрэгцээ хажуугаар нь бас эрх мэдлээ хэтрүүлэн дураараа дургиж Үндсэн хууль, УИХ ба Засгийн газрын тухай хуулиудын холбогдох өдий төдий заалтыг давхар зөрчсөн байх жишээтэй.Энэ мэтчилэн маш олон эрхзүйн актыг зөрчсөн баримт бий. 2010 оны 4-р сард нийтлэгдсэн урьдчилсан судалгаанаас үзэхэд, зөвхөн Хөрөнгө оруулалтын гэрээг байгуулахдаа нийт 8 хууль, 3 тогтоолын 20 гаруй заалтыг агуулгын хувьд зөрчиж, нийт 5 хууль, 1 тогтоолын 20 гаруй заалтад харшилсан үйлдэл хийсэн байдаг юм. Үүнийг яаж ч үгүйсгээд нэмэргүй.


Ер нь аливаа гэрээ хууль бус эсэхийг баттай тогтооход заавал олон тооны нотолгоо ч шаардлагагүй. Хөдөлшгүй,маргашгүй ганцхан баримт байхад л бүрэн хангалттай байх тохиолдол цөөнгүй бий.Хуульт ёс оршсон цагт Оюу Толгойгоо алдахгүй
УИХ-ын 20 гишүүн 57-р тогтоолын хэрэгжилтийг хангахыг өнгөрсөн намар хүчтэй шаардахад МАНАН-гийн эрх баригчид бүр цагаандаа гарч байж л уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй өнгөрч (түр намжааж) дөнгөсөн түүхтэй.


Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга тэргүүтэй эрх мэдэлтнүүд төрийнхөө хууль зүйг огоорон гаднын компаниудын ая таалал, шахалтад нийцүүлэн хэрхэн хүчгүйдүүлж, завхруулж байгааг тэр үед монголчууд телевизийн сувгуудаар харж “ийм ч удирдлагатай байх гэж дээ, ийм байхад энэ улс орон яаж өөдөлж хөгжих вэ дээ” хэмээн харуусч гутарсан, дотроо нэгийг бодсон.


Чухамхүү хууль хэрэгжүүлэх үүрэг,тангараг,даалгавартай өндөр албан тушаалтнууд ажлаа олигтой хийхгүйгээр үл барам хууль зүйг умартан дураараа тонгочиж байгаа учраас л өнөөгийн Монголд хуульт ёс, тэрчлэн шударга ёс устаж үгүй болох нь тун холгүй болчихоод байгаа билээ.
Оюу Толгойн хууль бус гэрээ үүний тод жишээ. Одоо энэ ордыг ашиглахтай холбоотой бүхий л үйл ажиллагаа хууль бус үндсэн дээр явагдаж байна. Яаж ч төсөөлсөн энэ байдал сайн үр дагаварт хүргэхгүй. Одоогоор болж байгаа мэт харагдавч нэг их удаан үргэлжлэхгүй.


Монгол Улсад хуульт ёс гэх үнэт зүйл бүрэн төгс биш ч гэлээ ямар нэгэн хэмжээ, хэлбэрээр оршиж буй цагт эрх баригчид гадаадын компаниудтай дуу хоолойгоо авалцан хүчин төгөлдөр гэрээ бий гэж хэд ч мэдэгдээд, хүчлэн дарамтлаад үнэн мөнийг даван дийлж чадахгүй ээ.
Монголын ард түмэн 20 жилийн өмнө Үндсэн хуулиа баталж, хууль дээдлэх зарчимд тулгуурласан эрх зүйт төрийн тогтолцоог сонгон авсан нь ийнхүү Оюу Толгойн асуудал дээр одоо ач тусаа өгч байна гэж хэлж болно. Эрх зүйт төрийн давуу талууд энэ мэтчилэнгээр цаашдаа маш олон асуудал дээр тод илэрч монголчуудад нөмөр нөөлөг болж, үр өгөөжөө өгнө гэдэгт бид огт эргэлзэхгүй байна.


Ийм өнцгөөс авч үзэхэд ч “Өвөг дээдсээс өвлүүлж үлдээсэн Оюу Толгойн орд маань бидний мэдэлд байсаар байна, гаднынханд луйврын гэрээгээр алдчихаагүй байна” гэх чихэнд чимэгтэй мэдээг монголчууддаа дахин хүргэж болохоор байгаа юм.



Цоо шинэ гэрээ хэрэгтэй


Хууль бус гэрээг, тэгэх тусмаа улс,үндэстний хувь заяанд асар их хор хөнөөлтэй гэрээг хууль ёсных болгож хүлээн зөвшөөрөх шаардлага монголчуудад огт байхгүй ээ. Хууль зүйн тийм боломж ч Үндсэн хуулийн хүрээнд өгөгдөөгүй.


Одоо тэгээд бүтээн байгуулалтыг зогсоох юм уу? гэх маягийн асуудлыг гэрээний эзэд, хамгаалагчид босгож магадгүй. Үүний хариулт их энгийн. Нэгд, хууль бус ба алдаа, бульхайтай үйл ажиллагааныхаа үр дүнг хариуцацгаа; хоёрт, “зуурсан бантан, жонхууны” Tань балгыг Монголын төр, ард иргэд үүрэх, хариуцах, хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй; гуравт, хууль тогтоомжид нийцсэн гэрээ байгуулж байж л ажил,үйлдвэрлэл хэвийн явагдах эрх зүйн боломж нээгдэнэ хэмээн юуны өмнө хариулж болох юм.


Хууль бус гэрээг хууль ёсных болгож ном ёсоор нь зохицуулъя гэвэл, нэг бол Үндсэн хууль ба холбогдох хууль тогтоомжийг өөрчлөх, эсвэл ард нийтийн санал асуулгаар асуудлыг нэг тийш болгох, эсвэл цоо шинээр гэрээ байгуулах гэсэн 3 гарц л бий. Өөр бүх шийдэл бүгдээрээ анхнаасаа хууль бус, тиймээс хүчин төгөлдөр бус байх нигууртай.


Ер нь монголчууд Оюу Толгойн гэрээтэй холбоотойгоор нэг зүйлийг ухаарсан биз ээ. Юу вэ гэвэл, энэ гэрээ хууль ёсных уу? хүчин төгөлдөр үү? гэх аж ахуйн нэг гэрээтэй холбоотой асуудал бүр яван явсаар Монгол Улсад ерөөс хууль зүй байх уу, үгүй юу? гэх зарчмын асуудал болж хувирчихаад байгааг ойлгосон байх аа.
Энэ улс оронд төр шиг төр байх ёстой, тиймээс хуульт ёс ноёрхож гуйвалтгүй хэрэгжих ёстой, тиймээс хэнбугай ч хууль тогтоомжид захирагдах ёстой гэсэн энгийн үзэл санааг бид баримталдгийн хувьд энэ Оюу Толгойн гэрээ чинь хууль бус болчихжээ, хүчин төгөлдөр бус юм байна аа, огт болохгүй нь ээ гэж учирлаад байгаа билээ.
Гэтэл гадна,дотнынхон нийлсэн бөөн “хар хүч” Монголын хууль, Монголын төр огт хамаагүй гэх нь холгүй аархан аяглаж эрх дарх,хүч,мөнгөөр түрэмгийлэн дайрсаар хууль бус гэрээгээ хүлээн зөвшөөрүүлэхийг, Оюу Толгойн баялгийг хууль бусаар эзэмшилдээ оруулж цөлмөхийг, улмаар Монголыг санхүү-эдийн засгийн талаар атгаж хянахыг, бүр эцэс сүүлд нь Монголын төрийг юу ч биш болгож хувиргахыг санаархсаар байна.
Тэдний энэ зорилго бүтэх тавилангүй бөгөөд ард түмэн үүнд тун удахгүй цэг тавих биз ээ.


Өөрчлөх,цуцлах тухай ярихад учир бий


Оюу Толгойн гэрээг өөрчлөх ёстой, цуцлах хэрэгтэй, өөрчилж чадахаас өнгөрлөө гэх мэдээ, мэдээлэл, санаа бодол олонтаа гарч байгаа билээ.Өөрчлөх,цуцлах санал,шаардлага тавьж байгаа нь тун сайшаалтай ч энд нэг зүйлийг анхаарах нь зүйтэй санагдана.Өөрчлөх,цуцлах гэх үг, томъёоллыг гэрээ хууль ёсных болсон, хүчин төгөлдөр болсон гэх утга агуулгыг урьдчилан хүлээн зөвшөөрсөн үед л хэрэглэх боломжтой гэж үзэж байна. Өөрөөр хэлвэл, хүчин төгөлдөр гэрээ байвал л түүнийг өөрчлөх, эсвэл цуцлах тухай ярьж болно.


Өөрчилнө,цуцлана гэх нь гэрээ хүчин төгөлдөр гэдгийг хүлээн зөвшөөрснөө битүүхэн илэрхийлж байгаагаас өөрцгүй бөгөөд тухайн гэрээний зүйл, заалтуудад захирагдахаас өөр аргагүй нөхцөл байдалд өөрсдийгөө сайн дураар оруулна гэсэн үг юм.Анхнаасаа хууль бус, тиймээс хүчин төгөлдөр бус гэрээний тухайд бол өөрчлөх, цуцлах гэрээ ерөөс байхгүй тул өөрчлөх,цуцлах тухай ойлголт ч үүсэхгүй.Иймд өөрчлөх,цуцлах тухай ярихдаа хүрвэл энэ учир зүйг бодолцож Оюу Толгойн гэрээ хүчин төгөлдөр болсон гэх буруу ташаа ойлголт, уур амьсгалыг нийгэмд түгээхээс аль болох зайлсхийх нь монголчуудын эрх ашигт нийцнэ.


Оюу Толгойн гэрээ нь улстөрчдийн чанар чансааны хэмжүүр


Хуульт ёс болон үндэсний эрх ашгаа уландаа гишгэн дээд зэргээр танхайрч буй эрх мэдэлтнүүдэд дээрх зүйлс огт хамаагүй байгаа нь үнэн. Өнөөгийн төр хууль тогтоомжоо хэрэгжүүлж чадахгүй ба хүсэхгүй байгаа нь ч бас бодит зүйл. Гэхдээ үүнийг үндсээр нь өөрчлөх боломж монголчуудад бий.
Оюу Толгойн асуудал Монголын улстөрчдийн жинхэнэ нүүр царай, дүр төрхийг ард түмэнд олон удаа маш тод таниулж өгсөн гэж хэлж болно. Энэ хатуу шалгуур, сорилтыг ноён нуруутай давж чадсан хүмүүс л цаашид итгэл даах чадвартай гэдгийг иргэд анзаарсан болов уу.


Удахгүй болох сонгуулийн дүнд ард түмний төлөө ажилладаг хүчирхэг төр бүрэлдэн тогтож, хуульт ёсыг эрхэмлэн дээдэлж, чандлан мөрдөж эхлэх аваас Оюу Толгойн гэрээ хүчин төгөлдөр бус гэдгийг албан ёсоор зарлан мэдэгдэж, цоо шинэ гэрээ хийх үйл явц өрнөх биз ээ.


Тэгсэн цагт гайхамшигт Оюу Толгойгоо алдчихлаа, цөлмүүлчихлээ, ашиг багатай гэрээ хийчихлээ хэмээн үеийн үед харамсах зовлонгоос монголчууд эгнэгт ангижирна.
Нэн хариуцлагагүй, уг чанартаа эх орныхоо эрх ашгаас урвасан албан тушаалтнуудын хар гайгаар бий болсон мухардмал байдлын хор хохирол, үр дагаврыг монголчууд олон үеэрээ амсан үүрч, зовж зүдрэх аюул сарнин арилна. Улс орноо нуман тулгуурт оруулсан гэмт этгээдүүд “Оюу Толгойн Трибунал”-аар бүрэн илчлэгдэнэ.


Анхны хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 2007 онд 2,7 тэрбум доллар байснаа ямар учраас бараг 2 дахин нэмэгдэв? Говийн бүсийн суурь (дэд) бүтцийг хэрхэн бий болгох вэ? хаана, яаж орчин үеийн хот,тосгон байгуулах вэ? гэх мэт тулгамдсан олон асуудлыг Монголынхоо дээд эрх ашигт нийцүүлэн ном ёсоор нь нэгд нэгэнгүй нягтлан шийдэж таарна.


Товчхондоо, монголчууд эргэлтийн шинж чанартай энэ цаг үед хүч,санаагаа нэгтгэж сонголтоо зөв хийж чадвал Оюу Толгой болон бусад баялагтаа жинхэнэ ёсоор эзэн болж улс,үндэстнээ авран хамгаалах, хөгжүүлэх нөр их ажлаа шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр оновчтой явуулах боломж байна.


“Ирээдүйтэй хөгжил” зөвлөлийг үүсгэн байгуулагч


Р.Эрхэм

Капитализмын сөнөлт буюу Карл Марксын зөв байжээ

Дэлхий даяар хүмүүс бүсээ чангалах бодлогынэсрэг тэмцэн, хүний үндсэн эрх болох, санаа бодлын эрх чөлөөг хязгаарлах гэсэн эрх мэдэлтнүүдийн дайралтыг няцаан,босон зогсож үгээ айлгүй хэлэн эсэргүүцлээ илэрхийлж байна. Египетийн хувьсгалын дөлөөс хүч аван зориг орсон Их эсэргүүцлийн давалгаа нэгэнт даян дэлхийг эзэмдэн бүрхжээ.


Өнөөдөр Өөр ертөнц бий болох боломжтой боллоо. Франкфурт сонины нэрт эрхлэгч Ф.Шимахер “Зүүний үзэл зөв байсан гэдэгт би итгэж эхэлж байна…” гэж өөрийн сониндоо бичсэн нь Карл Маркс дахин ялалтын маршаа эхлүүлсэний баталгаа юм. Түүний социалист хамтын ардчилсан үзлийг, нуран унаж байгаа Капитализмын оронд тавин хэрэглэхийг нийт олонхи хүсэж эхэлжээ.Капитализм буюу одоогийн Монголын замнаж байгаа үзэл яагаад нуран бутарч байгааг товч авч үзье.
Чөлөөт зах зээлийн систем үүссэн цагаасаа хойш үргэлж хямрал дагуулж ирсэн.

Анхны, 1637 оны Тулпенкризел буюу Цэцэгний хямралаар бүх л Голланд улсын эдийн засаг өвдөг сөхрөн, аж үйлдвэрт нь хүнд хохирол учруулсанаас эхлээд, Капитализмтай нас чацуу 200 жилийн түүхтэй агуу Lehmans Brother компаныг түүхээс арчин алга болгосон 2008 оны хямрал,өнөөдөр хүртэл Дэлхийн банк санхүүг нийтээр нь чичиргэн бүх л Европын зооныг сандаргаж байгаа билээ.


Би эдийн засгийн хичээл дээр...Чөлөөт зах зээлийн систем бол өөрөө өөрийгөө зохицуулдаг “Үл үзэгдэгч эдийн засгийн гар” хямралын үед орж ирэн хэцүү байдлыг зогсоож, засан залруулдаг алдаагүй механизм гэж заалгаж байсан юм. Тэгэхлээр тэр худлаа болж таарч байна?!
Тийм гэдгийг үе үед болсон, хүн төрөлхтөнд гай авчирдаг тэр олон эдийн засгийн хямралууд гэрчилж байна. Капитализм өөрийн бий болсон асуудлуудаа шийдэх чадваргүй гэдгээ дэлхийд хэдийнээ хэллээ.


Энэ системийг аврах амьтай голтой үлдээх гэж бүхий л олон улсын нэрт эдийн засагчид, улс төрийн лидерүүд хамтдаа хичээж толгойгоо гашилгаж сууна. Яагаад гэвэл бүгд хоорондо холбоотой нэг нь нурвал бүгд хамтдаа хөтлөлцөн нуран унахаа тэд мэдэж байна, өөр үгээр...нэг завин дээр бүгд сууж байгаа тул живбэл бүгд гүн рүү цугтаа явах учраас. Гэвч тэд энэ үхлүүт өвчтөнийг аварч чадах болов уу?


Итгэл алдаж найдлагаар тоглосон Банкуудаа аврахын тулд хямралд орсон аж үйлдвэрийн орнууд дахин их хэмжээний зээл авхаас өөр арга үлдээгүй. Харамсалтай нь тэд өмнө нь бас их хэмжээний өртэй байсан. Тэд олон жил, эдийн засгийн Өсөлтөөс үүдэлтэй, татварын бодлогоор хуримтлагдсан мөнгөөрөө өрөө дарчихна гэж найдаж байсан нь талаар болов. Эдийн засгийн Өсөлт байгаагүй, Татвар авч чадаагүй, Өр нь улам нэмэгдсэн. Ингэж их өрийн хямрал эхэлжээ.
Санхүүгийн салбар, Банкууд, Өрнүүд. Учир нь хүсэн хүлээсэн боловч нэг л ирж өгөхгүй байгаа мөрөөдлийн, эдийн засгийн Өсөлтөнд гол асуудал байгаа юм.
Дэлхийн нөөц боломж ресурс хязгаартай. Байнгын эдийн засгийн Өсөлт бол хэзээ ч боломжгүй зүйл юм. Үүнийг ч эрүүл мэндийн шинжлэх ухаан, Хавдарын өвчний жишээн дээр баталж байдаг. Хорт Хавдарын эсүүд хяналтгүй өссөөр эцэст нь тэд бүх л бие организмыг хямруулан үхэлд хүргэдэг.
Энэ гурван жилд, хүндрэлд өртсөн улс гүрнүүдийн Хямралыг зогсоох арга хэмжээнүүд, тухайн улсад эдийн засгийн Өсөлтийг бий болгох гэсэн оролдлогууд юм. Германы, Америкийн, Японы засгийн газрууд татвараа бууруулан, санхүүгийн нэмэлт олгох, шинийг авсны шагнал гэх мэт хүн амын худалдан авах чадварыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн.


Магадгүй гайхалтай явдал болж, хүмүүс шинэ юм худалдан авч, үйлдвэрлэл өсөж болох юм. Эсвэл Энэтхэгчүүд, Хятадууд гэнэт баяжин, шинэ автомашин, ахуйн хэрэглээний техникийг авах чадвартай болцгоож. Эсвэл хэн нэгэн...хүн болгоны авахыг хүсэх шуугиан тарьсан шинэ бүтээгдэхүүн нээж, жишээлбэл гар утсаа ашиглан нисэж чаддаг болох ч юмуу, тэгсэнээрээ зах зээлийг хөдөлгөөнд оруулах.


Эс тэгвээс, аж үйлдвэрийн улсуудад хоёрхон зам үлдсэн байна. Эхнийх, амь тариа буюу одоогийнх шигээ дахин өр тавин, дахин зардлаа нэмэгдүүлэн үйлдвэрлэлээ амь голтой байлгахын тулд ямар ч үнээр хамаагүй Өсөлтийг бий болгох.

2 дахь хувилбар НУРАН УНАХ.


Капитализм нь бүх хүний эрх тэгш байдлыг үгүйсгэдэг. Хүний эрх, хүний нэр хүнд гэж бичдэг боловч тэр нь зөвхөн цаасан дээр үлдэж амьдрал дээр хэрэгждэггүй. Яагаад гэвэл бид өнөөдрийг хүртэл газар, ус бүтээн байгуулалтыг хувийн өмч байна гэсэнд итгэдэгт байгаа юм. Гэтэл энэ дэлхий гариг дээр байгаа юмс болгон түүн дээр амьдарч байгаа хүн бүхэнд адил тэнцүү хамааралтай.


Зөвхөн ашгийн төлөө явсан, амин сүнс нь болох Банкны хүүн дээр тогтсон энэ системийн үр дүнд: баян 5000 хүний хөрөнгө, ядуу 500 сая хүний хөрөнгөтэй тэнцэж байгаа нь шударга бус хуваарилалт явагддагийг баталж, энэ нь олонхийн зөв буюу “Ардчилсан” гэдэг нийгэмд өчүүхэн ч таарахгүй байна.
За яах вэ...Дэлхийг мөнгө удирдаж байж болно. Тэгвэл Мөнгө, маш муу чадваргүй удирдагч юм.

Дэлхийд ийм байхад Монголд юу болж байна?


Юу болж байгааг Та бид өдөр бүр харж, амьд гэрч болон биеэрээ мэдэрч, сэтгэл өвдөж зүрхэндээ уйлж байна. Дэлхийд хямрал болсны дараа санхүүгийн систем нь их хэмжээний цаасан мөнгө хэвлэн гаргаж, зохиомлоор түр зуурын завсарлага авдаг...Гэтэл Монгол орны хямрал 1991 оны ардчилсан гэх хувьсгалаас хойш өдөр бүр, сар бүр, жил бүр, мөч бүр үргэлжилж, Монгол хүн цаг тутамд шаналан зовж байна.Тэд ажилтай, гачигдах зүйл багатай, нэр төртэй, ирээдүйдээ итгэлтэй амьдарч байсан сайхан Ард түмнийг, ажилгүй болгож...Одоо та нар зах зээлд орсон, Хулгай хийж худлаа ярьцгаа! Гэж бүгдийг гудамжинд гутамшигтайгаар хөөн гаргасан.


Нийт олноороо бий болгосон 70 жилийн бүтээн байгуулалтыг хэсэгхэн зальтай овжин нь тонон дээрэмдэж... Улсын хөрөнгийг хурдан Хувьчилж, Хувь хүнийх болох ёстой, тэгвэл зах зээл өөрөө болдог гэсэн буруу капитализмын шийдлээр явсны үр дүнд, хүн амын 1%-д ашиг олох үүд нээгдэж, олонхи буюу 99% нь өөрсдөө бүтээн байгуулсан нийтийн баялгаас хүртээгүй хоосон хоцорчээ.Марс гариг руу нисэх гэж бусад улс бэлтгэлээ базаан төлөвлөж байхад, 21-р зуунд бид тэдэнтэй хамт амьдарч байж, Монголчууд ичгүүртэйгээр модон жорлондоо бааж, данхтай усаар биеэ угаасан дундад зууны үерүү буцан иржээ.Монгол улс хөгжих биш улам дордож үүнээс илүү доошоо унана гэж байхгүй болж, бид ёроолд нь хүрсэн байна.Түүхэндээ энэ цаг “Уналтын харанхуй 22 жил” “Монгол хүн доромжлуулан доройтсон 22 жил” гэж хамгийн муугаар үлдэнэ.

Одоо бид үхэж босохын эгзэгтэй түүхэн мөчид ирсэн байна. Монгол улс ямар замаар явах вэ?


Англо-Саксоны сонгодог Капитализмын хэлбэр болох чөлөөт зах зээлийн модел гүн хямралаас гарч чадахгүй амь тэмцэнэ. Үүнийг бид Америк, Англид харж байна.
Нөгөө талаас Капитализмын континентал хэлбэр болох их хэмжээний халамжийн бодлого нь их диффецит, ажилгүйдлийг бий болгон сүйрдгийг үзлээ. Энэ бол Грек, Итали, Португаль. Тэгэхлээр энэ хэлбэр бас л ажиллахгүй нь.Бид шинэ, хамгийн зөв болгоныг хослуулсан,дэлхийд жишээ болох Монгол замаар явна.

Эхлээд бид хуучин тогтолцоог авч үлдэхийг янз бүрээр оролдож байгаа Ард түмнийг нохой шиг амьдруулж доромжилсонМАНАН-гийн төрд шургалсан луйварчдыг ховхлон хаяна. Энэ процессийг юу ч зогсоож чадахгүй.


Хүн төрөлхтний нийтлэг хэрэгцээ рүү чиглэсэн Ашиг олохын тулд биш, Хамтын хүнлэг нийгмийг бий болгоно.
Монгол Хүн гэсэн өндөр нэрийг унагаахгүй: хангалттай хоол ундтай, тохилог амьдрах боломжтой орон сууц, эрүүл мэндийн хамгаалалт, аюулгүй орчинд маргааш ажилгүй болчихно гэж айхгүй, баталгаатай хөдөлмөрлөх боломж, сурч боловсрон мэдэн дээшлэх, соёл урлаг үзэн чөлөөт орчингоо бүрдүүлж чадахаар мөн гэр бүлдээ цаг гаргах боломжтой Эрүүл амьдралыг бий болгоно. Ийм наад захын хүний үндсэн хэрэгцээг бид хуульчилж өгч, нэг ч Монгол хүнийг үлдээхгүй мөрдүүлэх болно.
Төрөөс зохицуулсан хамтын эдийн засгийг бүрдүүлж, аж үйлдвэрийг үргэлжийн хямралд оруулахгүйн тулд чөлөөт зах зээлийн хуулиудын аянд шидэхгүй, төрийн оролцоотой төлөвлөх хэрэгтэй зүйл байдаг гэдэг нь Скандинавын орнуудад харуулж байна.Тэгэхлээр ардчилалтай хослуулан төлөвлөж нийт Ард олны амьдралын нөхцлийг байнга сайжруулна.Улс төрч Эдмунд Буркегийн хэлсэн “Муу муухайг цэцэглүүлэхийн тулд сайнууд юм хийхгүй байхад болно” гэдэг үгийг үргэлж санан, Сайнууд болох мэдлэгтэй, чадвартай зоригтой Монгол хүмүүс хурдан хөдөлж юмаа хийе.


Бусдыг үргэлж дуурайсан алдаанаасаа хатуу суралцаж, зөвхөн зөв замаа урдаа тод харан, бид өөрсдөөрөө бахархан, нуруу цэх, тэргүүн өндөр байж энэ Улс орныг хэн нэгэн нь өөр болгочихно гэж найдахгүй, Чамаас өөр энэ улсад хэн ч байхгүй гэдгийг ойлгож, энэ Үндэстний Өнөөдөр, Өчигдөр, Ирээдүй... зөвхөн ЧИ гэдгийг ухаарч Эх орноо-Ижий нутгаа үхлээс нь хамгаалъя!


...Дэлхийд жишиг болох Монголын түүхээ бид өөрсдөө бичнэ. Энийг бид сонгох үлдлээ. Ирцгээ нэгдэцгээ.


Судлаач Д.Даш


31 сэтгэгдэл харуулж байна

Sonirholtoi oilgomjtoi bichsen baina,zohiogchtoi olon talaar bodol niilj bain...odoo er haa saagui eserguuzliin jagsaal bolj,delhii neeree hund uvchtun shig uvchin huuchin sedersen emenelgt baiga met hyamralaas garahaa bailaa,Mongol bas l ter zamaar yavaad humuus n yaduursan n unen shu...odoo ene banknii ariljaani huug hardaa,iim zeel avsan hun zeeleese ashgaa avch chadahgui...

ingeneer, 2012-04-02 09:24:03, 49.0.185.215Хариу бичих

барууны зарим улс гүрнүүд социалист демократ замаар замнаж байгаа ч, Хятад коммунизмаар, гэхдээ бас ардчилж байгаа социализм гэсэн байхаа тэгсэн ч гэсэн зүгээр байна уу гэвэл үгүй шүү дээ. Бас л бөөн хямрал. Ил хэлж байна, зарим нь хэлэхгүй байгаа. Яах учраа олохгүй ч байна.

, 2012-04-02 18:18:25, 49.0.191.1

aziin china cotsializm harin ovoo bolood baigaa yum bish yy

bat, 2012-04-02 09:25:01, 70.236.35.17Хариу бичих

bid zaaval gadniixang alia salbadai shig dagax estoi yum yy , mongol yxaan ovog deedesiin maani syrgaali l bidnii zamnax zam ...gazar nytgaa yxlaa geed bid yutai yldex yum be .baaxan tom xooson nyxtei l yldne dee ys ch ygyi , ovs yrgamal mod ch ygyi elsen dynd amidrax yy.

sanaa, 2012-04-02 09:40:49, 182.160.55.226Хариу бичих

HARIN TIIM ENE KAPITALIST ZAMAAR YAVBAL MONGOL DAYARA TOM USAAR DUURSEN HOOSON NUHNUUD,ERGELT BUZALTGUI BOHIRLOGDSON BAIGALI ORCHIN,DEER N OLIGARHUUD URAN OLBORLOJ ATOMIN TSAHILGAN BARIJ HAYAGDALIIG N BULAH GEED BAIGA BIZ DE...TEHEER DUNDAJ NASLALT DELHIID HAMGIIN BAGA HAVDAR TUSZGAASAN HARANHUI YADUU ARD TUMEN L ULDENE...IREDUI IIM L BAINA

Baysaa, 2012-04-02 10:11:55, 203.91.118.190Хариу бичих

Uul ni 3 saya ch hurehgui heduulhenee yumsan. Soc-d ni ch bai, cap-d ch bai, alind ni ch amidarch baisan bidnees oorsdoos shaltgaalah zuil ih baina aa...Het tuilshirdag zangaasaa ehleed archij hayah zuiluud mash olon baina...Cap-d shiljeed sainiig ni duuraih yostoi baital bid muu muuhai gesen bolgoniig ni yamar hurdan duuraij baina vee? Bid uhamsartaa oorchlolt hiihgui l bol yamar saihan "-ism" baisan bidend zohihgui. Ondor hogjiltei ornuud Shinjleh uhaanaar damjuulan hogjild hureed baigaag ni harsaar baij, shinjleh uhaaniig ni orhiod ter ulsuudad baidag bohir buhniig ni duuraih yum...

?, 2012-04-02 10:26:24, 67.55.47.86Хариу бичих

муу юмыг заалтгүй мэдчих юм. Харин хэрэгтэй юманд цаг их ордог, анхаарал шаарддаг, нилээд мэрийж, өөрийгөө чилээх хэрэг гарах байх л даа. Залхуураад байна уу даа?

ЦАГИЙН АЯС, 2012-04-02 18:22:54, 49.0.191.1

demjij bn

, 2012-04-02 11:08:03, 166.147.108.26Хариу бичих

Uuul n ih sain bichej gol n ene hunii bichsen zuilsiig demjij huleen avah buur naanadaj oilgoh humuus baina uu?...Mongol ene niigem chin hog tuusen,arhi uusan,zaluus n 24 tsag pc togloson hun surgiin zugluulga boljee,edend uurchilj saijrah chadvar,ene niigem zagad bolohguig olj haraj chadah humuus uldsen bolov uu,Mongol uls sunuj baina gesen unen shu

erdemten, 2012-04-02 11:12:13, 124.158.90.4Хариу бичих

uul n heduulee saihan amidrah bolomj baina. getel NAM gej SHUNAL-ii buleg tolgoi deer garch suuchihaad teer bolood baina. NAM HEND HEREGTEI YUM bugdii n tatan buulgah heregtei,Namiinhaa huniig ajild avna, oor nam bol bolovsroltoi, medlegtei baisan ch ajild avahgui. ene arai dendej baina. nam buzar bulai bolgonii uur uurhai bolson baina.Gishuunchileliig boliulj.,bair sav. horongo mongo, oron toond limit togtooh. namd ogoh handiviig todorhoi bolgoh zereg arga hemjee avahgui bol nam nereer eh ornii min hudaldaj duuslaa.

, 2012-04-02 11:21:21, 202.179.20.206Хариу бичих

MINI BODOJ BAISAN ZUILSIIG BICHEJ,DELHII DAYARAA JAGSAJ BAINA,UCHIGDUR GERMAND FRANKFURT HOTOD OLON HUNI JAGSAJ KAPITALISMIIG ESERGUUZEJ ,BANKNII RAIONII BAISHIN BARILGUUDIG HAGALJ MURGUULDUN TSAGDAGDA ENGIIN JAGSAGCHDIN HOOROND GARSAN...NIITLELIIG SHUMJLEN DAIRAH HUMUUS MANAID ENE SYSTEM IIG AVCH ULDEH SANATAI BAYACHUUD L BAIH

HAVAR, 2012-04-02 11:21:25, 203.169.49.186Хариу бичих

Цэрэгжсэн зохион байгуулалт л одоо Монголд тохирох байх, цэргийн дарангуйлал биш шүү.Манайх хэдэн сая цэрэгтэй хоёр армиар бүслэгдчихээд байгаа нөхцөлд бусад орон шиг энгийн замаар эдийн засгаа хөгжүүлэх ямар ч боломжгүйг одоо ойлгох цаг болсон.Тэгээд бусад монголчуудаа хэзээ ч мартаж болохгүй ээ, мартвал өөрсдөө сөнөнө шүү.

Панмонголизм, 2012-04-02 12:49:33, 180.235.172.172Хариу бичих

Zuv yag onoj baina...Espanid odoo buun ym bas bolj baina,humuus eserguuzej ym shataaj ajlaa hayaj baina.Italy Grek Portugali Irland geed balarch bndaa.

Unen unen, 2012-04-02 12:54:12, 182.160.24.189Хариу бичих

DEMJIJ BAINA...BARUUNII HUMUUS ILUU MEDEELEL SAITAI BAIDAG BOLHOR,YUND DOTOR YAVAAD BAIGAA DO MEDDEG BOLJEEE TEGED ESERGUUZEJ BN ,50 JILIIN UMNU BOL BAS YUGA OILGOHGUI ZAH ZEELIIN HUULIN DAGUU BUTEGDHUUNIIHE UNIIG BUURUULAHGUI N TULD UILDVERLESEN DALAA RUU CHUULUUDAJ USTGADAG BSAN...IIM L GAJIG KAPITALISM

BATBOLD, 2012-04-02 13:12:39, 202.55.182.82Хариу бичих

mongol ehleed luivarchdda avaad hayachihval,hurdan bosood irne,hunleg niigem bosgoh tom ulsad oroldsonoos dandaa jijig ulsad heregjsen baina ,scandinaw saihan jishee bainda...hol hailgui hajuud hyatadas bas surah ih baina,tanitai sanal neg baina bayarlalaa

baigali, 2012-04-02 13:49:19, 202.179.20.174Хариу бичих

Харгис капитализмын замаар явбал Монгол газар Монгол хүнгүй болно. Манай хамаг баялгийг цөлмөсөн гаднынхан л энд сайхан амьдрах байх.

, 2012-04-02 13:59:52, 180.149.96.114Хариу бичих

sain oilgomjtoi bichej .tiim unen shu hargis kaptalism manaid noerhoj baina...gadniihan bugd ezen suuj bid bugd tedni ajilchid buyu barag bool n gej heleher boljee .ildsen n ongon baigali sunuj hoosn nuhnuud,deer n gulugnusun heden soeolgui yaduu mongolchuud yaanaa da.yaj negdeh uu haan negdeh tanii email hyag yu ve?

barhas, 2012-04-02 14:07:58, 182.160.38.96Хариу бичих

zohiogch ,mini yag bodood uruu ilerhiij medehgui yumiig dajgui tailbarlasan baina.mongold humuus n anzaardaggui mu esvel oilgohguigaasaa hardagchgui baih, delhiigees hed dahin hyamarch baina gej unen heljee songuliar ene daisnuudaa avch hayaj chadah bolov uu,esvel dahiad mongolchuud 10 000 tugrugt huurtagdah baihda shit gej

, 2012-04-02 14:26:10, 202.126.91.198Хариу бичих

dajgui bichej medehgui yumnuudaa medej avlaa,mani met n ajilaa hiiged l uur busad yumand tsag garahgui yum da,ter hoornd buh yum bolod ungurzun baih yum,amidral udur ireh tutam hezuu bolj baina,tanii bichsen ter saihan mongoliig baiguulmaar baina

Jagaa, 2012-04-02 14:48:24, 182.160.30.46Хариу бичих

ARDCHILSAN HUVISGALI GEJ BALAI YUM 1992 ONH HIISNIHEE BALGIIG MONGOLCHUUD AMSAJ BAINA DA.SOZIALISM BAGA ZERGIIN YUMIIG ES TOOZVOL ZUV BAISNIIG BUGD L AAV EEJIN UENHEN YARIDAG

, 2012-04-02 14:58:46, 124.158.90.50Хариу бичих

olon hun ushmaar niitlel baina,hamgiin ehleed MANAN luivarchinguudig zailuulahtai sanal nilj baina.edend il buh zovlongin uchir baigaa gedgiig mongol hun bolgon meddeg boljee

Bolorma, 2012-04-02 15:07:40, 202.55.191.62Хариу бичих

MONGOLIIN HARANHUI DOROMJLOLIIN 22 JIL GEJ ONOJ HELJ...ZUV DEMJIJ BAINA

TUMENJARGAL, 2012-04-02 15:18:37, 182.160.13.183Хариу бичих

dajgui niitlel baina,zuv logigtoi baina,mongold ovoo yum meddeg setguulchid baiga l yum baina

hifi, 2012-04-02 15:25:02, 124.158.90.49Хариу бичих

Estoi amni zorgooroo bursan bn! Delhiin ediin zasgiin hyamrald shal hudlaa tailbar hiisen bn. Hicheel deeree cholot ediin zasag oor oorigo zohitsuuldag gej uzsen gej bn, Naad chini ediin zasgin neg onol, uzel! Praxis deer taarch bga taarahgui ch ugui bga!! sudlaachee arai bologui bnaa!

Germany, 2012-04-02 16:18:12, 134.93.2.133Хариу бичих

zohiogch hudal ym bicheegui bn,chi harin hicheldee muu hun shig baina,edin zasgiin classik kap-d economic invisible hand z-giin bichsen shig tailbarlsan,onol praxis zaaval taarna gej tuiliin ym baihgu,tiim ch bolhoor udur tutamd humuus praxis iig theory giin esreg uur ym gej yaridag...mongol kap aar yavaad yu bolj baigag bugd l harj baiga

Usa, 2012-04-02 17:14:39, 49.0.190.86

zohiogch hudal ym bicheegui bn,chi harin hicheldee muu hun shig baina,edin zasgiin classik kap-d economic invisible hand z-giin bichsen shig tailbarlsan,onol praxis zaaval taarna gej tuiliin ym baihgu,tiim ch bolhoor udur tutamd humuus praxis iig theory giin esreg uur ym gej yaridag...mongol kap aar yavaad yu bolj baigag bugd l harj baiga

Usa, 2012-04-02 17:13:15, 49.0.190.86Хариу бичих

МОНГОЛЧУУДАА! Дахиад л төлөвлөгөөгөө 200 хувиар давуулан биелүүж гавшгайч болох хэрэг гарах нь уу, дээр нь гадаадад аялах боломжгүй. Соц лагерын орон руу шүү дээ. Барууныг бүр ярихаа больёо. Ироня судьбы шиг адилхан хайрцаганд суучихаад л "Бохь есть?" гээд л ирсэн полякаас царай алдаад л.

, 2012-04-02 18:41:39, 49.0.191.1

saihan niitlel bna

Zaya, 2012-04-02 17:32:04, 124.158.94.50Хариу бичих

өдөөн хатгасан муу уршигтай далд санаатай нийтлэл

xocoo, 2012-04-02 17:32:14, 121.101.178.18Хариу бичих

Zuv zuv demjij baina! Mongold odoogiin ardchilal baisnaas deehen ueiin Sozialist niigem ni hamaagui deer. Yadaj yaduu hun tsuuhun. Luivarchid baihgui.

chono, 2012-04-02 17:35:21, 194.230.155.9Хариу бичих

Хуучин соц-ын үе шиг эдийн засаг үйлдвэржилтээ 5 жилээр төлөвлөж хөгждөг Япон, Хятад, Солонгос зэрэг орнууд төлөвлөлтийнхөө дагуу чөлөөт эдийн засгаас зөвхөн өөртөө ашигтайгий нь аваад,дотоодын үйлдвэрлэгчидэд нь ашиггүйг нь хүлээж авахгүй хагас протекционист бодлого явуулдаг нь гадаадынханд таагүй санагддаг ч улсад нь ашигтай болохоор хөгжиж бгаа нь нүдэндээр ил байна. Чөлөөт э/з гэдэг колончилолын бодлогыг эрс эсэргүүцэж байна. Үл үзэгдэгч гар худлаа болохыг монголын ардчилалын 22 жилийн түүх харуулж бн. Авилгалын л үл үзэгдэгч гар л монголд бн

БНМАУ нэртэй шорон байсан уу?

Хоёр том намын нийгмийг талцуулсан турхиралт ажил хийлгэхгүй юм аа... Сүүлийн үед бүхэл бүтэн 22 жил ард түмнийг мэхлэж өөрсдөө л баяжих гэсээр цаг хугацааг улаарч өнгөрөөснийг мэддэг болсон нийгмийг бас л тархыг нь угааж талцуулах гэж эрх баригч хоёр нам оролдож байна. Тэд ард түмэндээ тайлагнах болхоороо өнгөрсөн үед л бүх буруугаа чихэхээр шийдэж эцэг эх, элэнц хуланцдаа ачаагаа үүрүүлхээр БНМАУ нэртэй шорон байсан гэсэн арчаагүй ядмаг аргыг бодож олсон бололтой. 22 жил төрийн эрх мэдлийг атгаж эрхээ эдэлчихээд ард түмний төлөө үүргээ биелүүлэх болхоор бултаж тэс өөр зүйл ярьж мурьдаг барцгүй нөхдүүд гэдэг нь үүгээр илэрч байна.

Монголчууд бидэнд тэдний үнэн нүүр царай саяхан болсон Ардчилсан холбооны хурал дээр ардын баатарын хэлсэн үгээр илэрсэн юм. Хоёр намын өрсөлдөөн тэмцэл Монгол улсыг хөгжүүлхийн төлөө биш эрх мэдэлд хүрч нам намаа ангуучлахын төлөө байжээ. Түүний хэлсэн үг одоо төрийн эрхийг барьж байгаа нөхдүүд БНМАУ гэсэн нэртэй шоронд эсэн мэнд эрүүл саруул төрж өсөөд хамгийн наана Эрхүү хотын шоронгоос ЗХУ, Польш, Болгар, Унгар, Чех хамгийн цаана нь Югослав, зүүн Германийн шоронд боловсрол эзэмшсэн хулгайч нар байсан болж ойлгогдох гээд байна.

Нийгмийг талцуулах хоёр намын тулаанд хохирогчид нь ард түмэн болсоор үнэн худал нь мэдэгдэхгүй Монгол улсыг ирээдүйд хөгжүүлэх Оюу толгой, Таван толгойн төслүүд элдэв хов жив болж нийгмийн идэвхийг сарниулсан. Гэтэл иргэд үнийн дарамтанд орж орлого нь ядуу орны хэмжээнд байж баян улсын дайны үнэтэй байр, машин, техник хэрэгсэл зээлээр авч амьдарх гэж зүтгэсээр байна. Монголчуудынхаа өмнө юу хийх ээ... юу гэж ярих аа... мартсан хоёр намын цөөн хэдэн нөхөд өрсөлдөгч намын үйлдэлд уур нь хүрч уушиг нь сагсайхдаа ухаанаа уландаа гишгэж түмний төлөө төрийн хариуцлагатай үүргэт ажлаа хийхээ мартсаар 22 жил болжээ. БНМАУ гэсэн шорон байсан юм бол Монгол улсыг шорон болгож айдас хүйдэст оруулж нийгмийг талцуулах хэрэггүй.

• Өлсөж үхэхгүйн тулд түмэн олон чимээгүй 22 жил зүтэгсэн.
• Улс гэрээ гэсээр 22 жил ард түмэн эв эеийг хичээн улс төржилгүй хоёр намыг чимээгүй ажигласан.
Үг нь зэгцгүй болтлоо өнгөрсөн үеээ хараан агсамнах ухаан нь явцуурсан эдгээр хоёр намын цөөн хэдэн нөхөд “өнгөрсөн үеийн нийгмийг бүхэлд нь Шорон байсан” гэж орилогчид аав ээжийхээ өөрийнх нь төлөө амь тэмцэн зүтгэж хийсэн бүхнийг үгүйсгэн ичихчгүй зөнөглөж явна. Ийм ухаангүй ноёд улаарсан хувьсгалчид УИХ-ын танхимд аль аль намд нь цөөн хэд хэд байгаа бололтой.

Ардчилсан өөрчлөлт шинэчлэлт Монголд өрнөсөн нь зөв зүйтэй явдал бөгөөд өнгөрсөн социалист нийгэм шиг хэтэрхий явцууралгүй дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэх хэрэгтэй байна. Бид бүхэн улс орныхоо сайн сайхны төлөө үгээ хэлж үзэл бодлоо хуваалцах эрхтэй билээ. БНМАУ нэртэй шорон байсан юм бол XXI зууны Монгол улсыг хоёр нам талцуулж үзэн ядалтаар дүүрсэн бие биеэндээ өширхсөн шоронгын нийгэм болгож болохгүй.

1990 оноос эхлэсэн капитализмийг амаа олохгүй магтаж Монголд нийгмийн өөрчлөлт эдийн засгийн шилжилт явагдахыг зарласан. Энэ шилжилтээс учраа олоогүй ард олныг өрөвдөхчгүй зальдаж шоронжсон сэтгэлээр хуурч мэхлэн хувьчлал нэрээр хоёр намын нөлөө бүхий нөхөд баяжиж амжсан. Одоо болтол үүнд нь гомсон тэнцвэрээ алдсан нийгэм өөрчлөлтийн золиос болж шороонд хутгагдсан. Харамсалтай нь тэднийг Рокфеллер, Морган, Карнеги болхоор мөрөөдсөн мөрөөдөл нь ердөө л гадны баян компаний гар хөл болгожээ. Монголчуудынхаа өмнө хичнээн АНУ, Их Британи, Японы их сургууль төгссөн өндөр боловсрол, соёлтой хүн болж харагдахыг хичээсэнч тэднийг нэр хүндгүй нэгэн болгосон. Дээрээс нь хийсэн бүтээсэн 22 жил нь гадны хуулиудыг хуулж мөнгө хөрөнгө хөөцөлдсөн хуурамч нөхдүүд болхыг нь бас давхар илчилсэн билээ. Нэр хугархаар яс хугар гэдэгсэн. Тэд вискийг - Шарз гэж Монголоор нэрлэдэгийг мэддэггүй бөгөөд мэдсэнч Монголоор хэлхээс ичиж шоронгын сэтгэлгээгээр гадаадын ивээн тэтгэгчидээсээ болгоомжилж гадаад үгээр гайхуулагчид болгосон нь ТВ ярилцлагаар нь илэрдэг.

Баялагын хараал хүртсэн шоронжсон орон Монгол улс болж болохгүй. Монголчууд баялагаа бодож төлөвлөхгүй бол горьгүй гэдгийг наад захын жирийн иргэн мэднэ. ХХI зуунд 20 хүрсэн жаахан хүүхэд интернэтээр баяжиж болхоор болсон тул 22 жил солигдсон үе үеийн Монголын засгийн газрууд баялагын үнэ ханшыг барьцгүйгээр тооцоолж ирсэн юм шиг ойлгогдоод байдаг. Үргэлж цаасан дээр өсөлттэй бичигдэж ирсэнч Монгол улсын иргэдийн амжиргааны түвшин бодит байдал дээр ядуу болхыг сайн мэддэг эрх баригчид аргагүй эрхэнд ард олондоо 21 мянган төгрөг тараахад хүргэсэн юм. Улс орны ирээдүйн хөгжлийн чухал түшиц болох Оюу толгой, Таван толгой гээд л үргэлжлэх баялагууд маань 21.000 төгрөгийг тараах барьцаа болж аль эрт үнэлэмжээ алдаад 22 жил солигдсон эрх баригчидийн нийгмийн бухимдалыг дарах гал унтраах хэрэгсэл болж гадаадын банкны мэдэлд орчихсон юм биш байгаа гэж хардахад хүргэнэ. БНМАУ-ын шоронжсон нийгэмд хүмүүжигчид ил тод байдалд төдийл дуртай биш бололтой. Өссөн нийгэм чинь шорон байсан юм бол өнөөгийн Монгол улсыг өрийн шорон болгож болохгүй. Өсөж төрөөд өндийж босоод хэлд орж, хөлд орсныхоо дараа сэтгэл сайтай хүнлэг дарга нарын буяныг хүртэж социалист нийгэмд мэрэгжил боловсрол эзэмшчихээд шорон байсан гэж ичихчгүй орилж чаддаг хүмүүс Монгол төрд байгаа гэдгийг Монголчууд мартаж болохгүй.

Өнгөн дээрээ инээж байгаад өрөвдөх сэтгэлгүй өрөөр дарамталсан түүхийг Монгол үндэстэн үүрч гарсаныг эргэн санацгъя. Хүйтэн сэтгэлтэй хүн чанаргүй шоронд өссөнөө санан санан өсөрхөгч хүн төрд шургалхын хажуугаар эрэлт нийлүүлтээр хөдөлж хөрвөж байдаг дэлхийн хөрөнгийн бирж гэгчийн ханшын зөрөөгөөр бүхэл бүтэн улс үндэстэн сөхөрч мэднэ.

Хэдийгээр XXI зуунд тэд амьдарч байгаагаа мэддэгч орчин үеийн хөгжлийн хөтөлбөрийг 22 жил хойшлуулж хоёр нам өөр хоорондоо өсөрхөн тэмцсээр ирсэн. Тэдний тэмцэл сонгуулын үеээр элдэв амлалт болж бие биенээсээ давсан мөнгөний тоон өрсөлдөөн болсон жишээг Монголчууд мартаагүй. Нэг нам нь таван зуун мянган төгрөг гэсээр Монгол төрийн эрх мэдэлд хүрэх нүүдлээ хийсэн нь хайр сэтгэлгүй мөнгө л олж байвал хамаагүй гэсэн олон залуу гэр бүлийг үүсгээд эцэст нь гэр бүлээ цуцлуулхыг хүссэн элдэв бичиг цаас болж хувирсаныг цаг хугацаа харуулсныг сануулъя. Монгол орныг олж төрөөд өсөж өндийн амьдрах гэж яваа залуу үеээрээ ичихчгүй тоглож ханаагүй хоёр намын нөхдүүд нэг сая төгрөг гээчийг санаачилж хичнээн хүмүүсийг тэтгэвэрийн хөгшдийн эгнээнд аваачихыг цаг хугацаа харуулах л үлдлээ.
Хөрөнгө мөнгөтэй болсон ч шоронд өсөж өндийсөнөө үргэлж санадаг хүйтэн баячууд өөрийгөө бодхоос өрөөлийг бодож дусалсан сэтгэлийг өнөөдрийг хүртэл Монголдоо харсангүй. Зөвхөн Монголдоо хоосон нэгнээс л хүний сайныг харсан болхоос хөрөнгөжсөн үедээ хүмүүсийн амьдарлыг өөрчилсөнийг сүүлийн 22 жил бид үзсэнгүй...

Сайхан амьдрах гэсэн бүтээлч Монголчууд л урагшаа хойшоо нойр хоолгүй гүйж гудамжинд багтахгүй олон машныг зөөж тэнгэрт тэмүүлэх өндөр байшингуудын цөөн хэдийг бариулж хүнсний олон дэлгүүрийн лангууны ихэнхийг бараагаар дүүргэсэн юм. Хэн турж үхэхийг хүсэх билээ. Санаачлагтай хүмүүсийн амьдрах гэж зүтгэсэн чармайлтаас үүссэн ололтыг хоёр нам болоод төрийн эрх мэдлийг атгагч цөөн хэдэн нөхөд эзэмших эрхгүй.

Ямар сайндаа махны үнийг төр нь зохицуулж мэдэхгүй бензиний үнийг тогтоож чадаагүй явдлаар амьдрах гэсэн НИЙГЭМ ХҮЧТЭЙ болжээ гэдгийг харсан. Харин үүнээс үүдэн сэтгэлгүй өсөрхөгч хүмүүсээс бүрдсэн төр сул дорой болох нь нэгэнт илэрхий болсон. Тэд Бээжин хотын Ванфужин гудамжинд хагас сайн, бүтэн сайнд явдаг 3 сая хүнээс цөөн Монголчуудыг 22 жил удирдаад Монгол төрийн нэр хүндийг ийнхүү ард олныхоо дунд унагахад хүргэжээ. Монгол төрийн нэр хүнд түмэн олны дунд сэвтсэн биш 22 жил төрийг түшсээр ирсэн хоёр намын цөөн хэдэн сэтгэлгүй намчирахсан улс төрчдөөс залхсан явдал болж хувираад байна. Амьдрах гэж зүтгэсэн Монголчуудад 22 жил үйл ажиллагаа явуулж буй уялдаа холбоогүй төрийн байгууллагуудыг толгойлогчид саад болж урагшгүй ноёдын ухаангүй авилагч туслахууд ийнхүү цагын аясаар гологдож эхэллээ.

Энэ бүхнийг мэргэн түргэндээ илрүүлсэн юм биш 22 жилийн бодит үйл явдлаар Монголчуудад нэгэнт тодорхой болсон гэдгийг санах нь зүйтэй. Орчуулгын түүхийг мэдлэгээ болгосон боловсролтой болж харагдах гэсэн хэнд ч итгэдэггүй шоронгын сэтгэлгээтэй харьжсан хүмүүс өнгөрсөн 22 жилийн хугацаанд Монгол улсын хөгжлийг хойш татсаар иржээ.

Эм хэдий гашуунч өвчинд тустай. Үг хэдий хатууч явдалд тустай: гэж эртнээс Монголчууд ярьж бичиж ирсэн. БНМАУ шорон байсан юм бол Монгол улсыг шорон болгож болохгүйн төлөө энэхүү нийтлэлийг бичиглэв.


З. Алдар


66 сэтгэгдэл харуулж байна

Ene Aldar guai yu bolson um bol doo .Bicheh um oldohgui genet shorond bna gej bodson um bolov uu. Ih l gutrangi bn da huurhii. Ger oron ni hetsuu l bh shig bn daa huurhii

Usa, 2012-03-31 11:09:38, 166.249.132.103Хариу бичих

http://www.youtube.com/watch?v=iMnfJ3LCjNg

Эзэнгүй төрийн эмгэнэл -Шоронжсон Монгол, 2012-03-31 11:17:23, 173.248.195.90

Алдар мэтийн коммунистууд сонгуулийн луйвараар 2000 онд Зоригийн хэргээр гүтгэж 2004 онд дээрэмдэж 2008 онд буудаж Ардчилсан төрийг 22 жил төр барьсан Нэрээ сольсон коммунистууд 12 онд хурандаануудын хүчээр төрийн эргэлтээр булаана гэдгийг шүүх хуралын жишээнээс харлаа Ийм болоод нийгэмд бухимдалттай олон асуудал үүсээд байгаа юм Иймд Женко Баттулгын тайван шударга сонгуулиар посткомунистуудыг биш Ардчилалд өгч байж олон бухимдалттай асуудал шийдэгдэнэ багасна гэсэн эр зоригийг дэмжиж байна

, 2012-03-31 19:13:41, 203.194.115.200

http://www.youtube.com/watch?v=n2wdMcwqv7Q

OMNO GOVIIN MOHOL, 2012-04-01 01:47:07, 173.248.195.90

"Ардчиалал " гэж огт байхгүй юмны төлөө чи хоосон орилж, хэнээтэн явсаар ГУЙЛГАЧИН хэвээр үхлээ за!!! харин чамайг хашгируулж, хошигируулсан тэр зальтай этгээдүүд нь хагартлаа баяжин цаг нь ирэхлээр далайн цаадах харш руугаа явж, чи тэр гуйлгачин ардчилалтайгаа үхнэ!! Монголд Монгол хүний эрх ашиг л гэж байхаас ямар ч ардчилал, комунизм байхгүй, энэ бол зөвхөн өнгөлөн далдлалт!

aRDCHILAL, 2012-04-01 09:17:29, 182.160.23.61

Юун комунист вэ??????? наад комунист энэ тэр чинь аль дээр байхгүй болсон шүү дээ!!! Чамайг өнөөдөр комунисм, ардчилал огт байхгүй зүйлээр тархийг чинь угааж МАЛ болгон зайдалж буйг чи харахгүй байна уу????? Чамд тийм чадал үгүй, яагаад гэвэл чи МАНКУРТ БООЛ!!!!

, 2012-04-01 09:20:10, 182.160.23.61

182.160.23.61 цаг үеэ мэдрэхгүй новш чи өөрөө МАНКУРТ БООЛ бна даа Комунист байгүй гэх шиг солиотой новш вэ Комунистууд 18 жил төр барьж 4 жил огцоруулсан энэ хугацаанд чиний бухимдал төрүүлсэн олон асуудал коммунистуудын мөнгөөр гарч ирсэн харь гаригийн иргээн

, 2012-04-01 13:34:38, 203.194.115.200

Бат-Үүл новш жинхэнэ шоронгийн хулигаан биз дээ

, 2012-03-31 11:14:14, 202.55.191.57Хариу бичих

Бат-Үүл новш жинхэнэ шоронгийн хулигаан биз дээ

, 2012-03-31 11:14:16, 202.55.191.57Хариу бичих

Бат-Үүл новш жинхэнэ шоронгийн хулигаан биз дээ

, 2012-03-31 11:14:18, 202.55.191.57Хариу бичих

http://www.youtube.com/watch?v=iMnfJ3LCjNg

Эзэнгүй төрийн эмгэнэл -Шоронжсон Монгол, 2012-03-31 11:16:35, 173.248.195.90Хариу бичих

Төв аймгийн Архуст сумын Ноён шанд нэгдүгээр багийн малчин С. Жадамбын хар ямаанаас энэ сарын 26-нд таван ихэр ишиг мэндэлжээ. Энэ ямаа дөрвөн удаа төллөхдөө хоер удаа хоёр ихэр, хоёр удаа таван ихэр ишиг гаргасан байна. Elbegdorj oo! Ene yamaag Toiin ordond urij Aldart Ehiin Odongoor shagnaach ee!!! Tusgai bair sav, ovs tejeel beldej ogoorei! Hedii amitan ch gelee 5 ishig toruuleh gej zovoo bailgui dee, hoorhii. Юу хийсэн нь мэдэгдэхгүй баатар хүн байж байхад олон ишиг төрүүлсэн ямаанд алдарт эх өгөхөд яах вэ дээ...

ELBEGDORJID!!!, 2012-03-31 11:19:51, 173.248.195.90Хариу бичих

Шагнал утгаа алдаж завхрал болсны бодит үр дүн бол баатар хэмээгдэгч Бат-Үүл юм. Нээрээ л тэр ямаанд алдарт эхийн одонг өгвөл хамаагүй дээр байх юм биш үү. Нямдоржийг хууль зүйн сайд байх үед шорон гээч цэцглэн хөгжих юмаа. Тэр хүн л монголыг маань жинхэнэ утгаар нь шорон улс болгох гээд байх шиг. Баатар Үүл гуай өнгөрсөн нийгмээ чавхаар харваадахсаныг олон хүн харсан. Харин ирээдүй түүнийг цөмийн цэнэгт пуужингаар харвана гэдгийг тэр ойлгохгүй байгаа болохоор юуных нь баатар байхав даа. Усан тэнэг л гэхээс өөр үг олдохгүй юм.

, 2012-03-31 12:53:18, 114.31.70.68

Захиалгаар С.Зоригийг цааш харуулсных нь Бат-Үүлд нөгөө өрөөсөн дугуй Элбэгдорж нь "Улсын баатар" цол олгосон бөлгөө.

Лосол, 2012-03-31 13:29:16, 121.162.66.101Хариу бичих

"Ардчиалал " гэж огт байхгүй юмны төлөө чи хоосон орилж, хэнээтэн явсаар ГУЙЛГАЧИН хэвээр үхлээ за!!! харин чамайг хашгируулж, хошигируулсан тэр зальтай этгээдүүд нь хагартлаа баяжин цаг нь ирэхлээр далайн цаадах харш руугаа явж, чи тэр гуйлгачин ардчилалтайгаа үхнэ!! Монголд Монгол хүний эрх ашиг л гэж байхаас ямар ч ардчилал, комунизм байхгүй, энэ бол зөвхөн өнгөлөн далдлалт!

, 2012-04-01 09:17:50, 182.160.23.61

Batььl ulsiin baatar boldog mцn ch hecьь horvoo bolzsdee!Hцvsgцliin ulaan uuld bagshaar ocsizs malchin ardiin hььhdььdiig hercgii balmadaar zodozs tamlazs baisan gezs ardiin baatar уgsцn jum bhdaa tььnd zoduulzs gemtsen amid gerchььd baigaa shьь!!!

bI, 2012-03-31 14:33:31, 89.134.210.98Хариу бичих

Hoid Solongosiig Shoron shig l gedeg,, Getel Hoid Sologosiin erh barigchid ni manaihan shig Ardchilaar irgedee huurch, gadniihand ULSaa, gazar shoroogoo, oorsdiigoo gadniihand hudaldaj biee unelj baina uu??? Harin ch ted eh orniihoo toloo ami nasaaraa denchin tavij baigaa biz dee.. Hedhen jiliin daraa Hoid SOlongos Omnod Solongos shigee hogjchih baih... Harin Manaihan boon hujaa solongosuudiin uur, uurhai bolson baih baih vii...MOngoliin jijg, tom businessuudiig dan gadniihan ezelsen baigaa...Buh business gadnii horongo oruulalt neriin dor gadniihand hudaldagdaj baigaa...neg muu tsainii gazar hurtel ardaa hujaa, solongos, esvel gadnii tsagaan arist guilgachin ezentei...

?, 2012-03-31 16:21:07, 173.248.195.90Хариу бичих

Азгүйдээ гутараад бүгдээрээ ижилхэн ажлын ногоон дамбаал өмсөе гэдэг санаа бол маш муухай аминчхан үзэл. Шатар тоголоод хожигдох болохлээр хөлгөө нураадаг хүүхэд шиг харагдаж байна. Жаахан хичээвэл ямарч монгол хүн хойд солонгосын боолоос 100 дахин сайхан амьдрах бололцоо байна. Бат-Үүл шорон гэдгийг соц үеийн үзэл бодлоо илэрхийлэх боломжгүй хаалттай нийгмийг хэлсэн нь хэнд ч ойлгомжтой.

Германаас, 2012-03-31 17:56:06, 134.76.134.139

Chi GERMAND zugtaj garaad gedes tsatgalan yavaagaa ih yumand bodoj...Mongold hund hetsuu buhniig davah gej oorsdiigoo, huuhduudee garguund ni hayachihaad heden bor togrognii hoinoos zovj zuderch baigaa 1000, 1000n orh ailuud, Gudamjind guilga guigaad, duulaad, gedsee zogooh talhnii mongo oloh gej arhichin eej, aavdaa zoduulaad zogsoj bui huuhduud,taransheiniihan, gudamjind uhsen amid ni medegdehgui hevtej bui arhichin erchuud, emegteichuud, biee uneleh geed zogsoj bui 13-aas deesh nasnii ohiduudiig haraad setgel chini ovdohgui baina uu???

?, 2012-03-31 23:45:19, 173.248.195.90

http://www.youtube.com/watch?v=n2wdMcwqv7Q

OMNO GOVIIN MOHOL-ARDCHILSAN MONGOL ULS, 2012-04-01 01:50:15, 173.248.195.90

Hoid Solongosiig Shoron shig l gedeg..Getel Hoid Sologosiin erh barigchid ni manai malnuud shig Ardchilaar irgedee huurch, ULSaa, gazar shoroogoo, oorsdiigoo gadniihand hudaldaj, biee unelj shig olj suuna uu??? Harin ch ted eh orniihoo toloo ami nasaaraa denchin tavij suugaa biz dee. Hedhen jiliin daraa Hoid SOlongos Omnod Solongos shigee hogjchihno...Harin Manaihan boon hujaa solongosuudiin uur, uurhai bolson baih baih vii...MOngoliin jijig, dund, tom businessuudiig dan gadniihan ezelsen. Ihenh business gadnii horongo oruulalt neriin dor gadniihand hudaldagdaj baigaa...neg muu tsainii gazar, gutal zasvariin gazar hurtel ardaa hujaa, solongos, esvel gadnii tsagaan arist guilgachin ezentei...

?, 2012-03-31 16:24:20, 173.248.195.90Хариу бичих

өвөг дээсийн сүнс харж байгаа шорон байхдаа яахавдэ . Амны билэггүй новш

, 2012-03-31 17:13:02, 116.203.83.96Хариу бичих

1924 онд МАН-ыг үүсгэн байгуулагч нартай нь хамт устгаж оронд нь шинээр МАХН байгуулагдаж байсан нь үнэн түүх. МАХН бол 20-р зууны монголын түүхэнд гай ч хийсэн, гавъяа ч байгуулсан. Хамгийн гол нь 37 оны их хэлмэгдүүлт хийснийхээ түүхэн нөхцөл байдал болон гарцаагүй гаргасан алдаагаа ард түмнээсээ албан ёсоор уучлалт гуйж улстөрийн өндөр ёс суртахуун гаргах юм бол монголчууд МАХН-ыг шууд дагахад бэлэн байгаа. Гэтэл МАН-нь МАХН нь ийм ёс суртахуунгүй байна. Тэгсэн атлаа Со нийгмийн их бүтээн байгуулат олот амжилтийг тал талаас нь булуулдан самардацгаах юм. Бүр өмнөөс нь ичиж үхэх шахах юм. МАН бол соц нийгмийн ололт амжилтанд огт хамаа байхгүй нам. Харин 1920-1924 онд гарцаагүй түүхэн гавъяа байгуулсан нам. Гэхдээ үйл хэргээ тасалдуулж олон жил болсны эцэст 2010 оны 11 сард дахин нэрээ сэргээж улстөрийн нам болон зохион байгуулалтанд ороод 2 жил ч болоогүй байна. Тэгэхээр МАН бол үндсэндээ 6 жил ч хүрээгүй настай балчир улстөрийн хүчин юм. Харин МАХН бол 1924 оноос хойш улстөрийн үйл ажиллагаагаа 88 жил үргэлжлүүлж буй ахмад нам мөн болно. Үүнийг эрдэмтэн, судлаачид, өргөн олон түмний санал асуулга явуулах юм бол батлагдана. МАХН-д шинээр элсэж хүмүүсийн хувьд аавээж, эмээ өвөөгийн минь нам гэдэг итгэл үнэмшил байгаатай шууд холбоотой. МАН бол ердөө л ууган намын нэрийг өмчилсөн, тасалдсан үйл хэргийг үргэлжлүүлэх гэсэн хоосон нэр төдий учираа мэдэхгүй хэсэг бүлэг хүмүүсийн бөөгнөрөл мөн. Цаашилбал мафижсан олигархиудын нэгдэл юм.

, 2012-03-31 17:34:04, 114.31.70.68Хариу бичих

МАХН, МАН ялгаа байхгүй. Адилхан нэг үндэснээс ургасан хорт ургамлууд. энэ сонгуулиар хор цацаж хоёуланг нь хагдруулна биздээ.

G123, 2012-03-31 19:14:36, 121.162.66.101Хариу бичих

БНМАУ шорон байгаагүй, шорон ийм тансаг байдаггүй юм. Алдар хэмээх амьсгалаа

, 2012-03-31 19:52:23, 203.169.55.149Хариу бичих

Юу нь тансаг байсан юм бэ? Үзэх ТВ-гүй, унах унаагүй, юун компьютер, интернет, гар утас. Хотынхон бол их тансаглаад л талх масло элсэн чихэр иддэг, хөдөөнийхөн бол малын тосонд гамбир хайрч иддэг л байсан биз дээ.

, 2012-04-01 01:35:48, 202.179.15.65

Ohid huuhdee gadniihand hudaldaj biasnaas maliin tosond gambir hairaad idej yavsan humuus iluu jargaltai baisan bailgui!!! ODOOGIIN SHOROND TAVTAI MORILNO UU???....http://www.youtube.com/watch?v=iMnfJ3LCjNg

?, 2012-04-01 04:57:16, 173.248.195.90

Юун комунист вэ??????? наад комунист энэ тэр чинь аль дээр байхгүй болсон шүү дээ!!! Чамайг өнөөдөр комунисм, ардчилал огт байхгүй зүйлээр тархийг чинь угааж МАЛ болгон зайдалж буйг чи харахгүй байна уу????? Чамд тийм чадал үгүй, яагаад гэвэл чи МАНКУРТ БООЛ!!!!

, 2012-04-01 09:19:59, 182.160.23.61

MAHN,MAN-iin nereer n yalgaj yariad baigaa humuusiig bodohoor uruvdmuur yum aa.nerendee bus shu dee.ter deer ueiin aldaa onoo odoo ueiinhend yamar ch hamaa baihgui.yas yuman deeree huuchinii uls turchid jinhene uls oronoo gesen humuus baisan.tednii zalgaa n MAN ,MAHN Bol ene neren deer garch ireh gesen ereever huraavar humuus ,demjigchid n adilhan.ene uls turiin ursulduunuus,bait suuria hadgalj yavahiin tuld,surug Ardchilsan geh nuhduudiin ,yargachin ,aluurchin,kommunist,daranguilagch geh met baingiin har piariin hucheer

, 2012-03-31 20:11:36, 94.234.170.57Хариу бичих

Хаалттай л нийгэм байсан штээ. Хаяа гадаадаас ганц нэг хүн бохь авчирахад хүмүүс хойноос нь хуйлараад л нэг өлөн баагийнууд байдаг байсан. Дураараа ч юм ярьж болохгүй. Итгээд хөршдөө ярьсан байхад л маргааш нь НАХЯ-нд дуудагдаж долоон булчирхаагаа толдог байсан. Энгийн харанхуй ард иргэдэд бол ядуу амьдралдаа дассан болохоор нэг их мэдэгддэггүй л байсан байх гэхдээ Зүүн Европт очоод буцаж ирэхэд л Монгол ямар аймаар ядуу нь мэдэгддэг байсан. Гэтэл Зүүн Европынханыг барууныхан ядуу гэдэг байсан үе. Зүүн Германыхан амь насаа хайрлалгүй Баруун Герман руу зугатдаг үе байсан.

, 2012-03-31 20:15:57, 182.160.10.171Хариу бичих

Chi gadaadad zugtaj garaad gedes tsatgalan yavaagaa ih yumand bodoj...Mongold hund hetsuu buhniig davah gej oorsdiigoo, huuhduudee garguund ni hayachihaad heden bor togrognii hoinoos zovj zuderch baigaa 1000, 1000n orh ailuud, Gudamjind guilga guigaad, duulaad, gedsee zogooh talhnii mongo oloh gej arhichin eej, aavdaa zoduulaad zogsoj bui huuhduud,taransheiniihan, gudamjind uhsen amid ni medegdehgui hevtej bui arhichin erchuud, emegteichuud, biee uneleh geed zogsoj bui 13-aas deesh nasnii ohiduudiig haraad setgel chini ovdohgui baina uu???

?, 2012-03-31 23:44:43, 173.248.195.90

Ard olon,demjigch huchee aldahguin tuld l Huvisgalt gedeg ugiig hereglehees tatgalzsan.ternees AN n l uls ornoo gesen shudarga humuus,MAN n bolohoor mongoliig hugjuulehgui,muhul suirelruu tulheed baigaa yum bis.eniig l ard tumen engiin irged uhaj oilgoj medej baih heregtei.bi nam bus engiin negen bna.

, 2012-03-31 20:19:50, 94.234.170.57Хариу бичих

Унгар Германаас авчирсан 1 хайрцаг бохиор сайн гаралтай хурдны морь худалдаж авдаг байсан уе шдээ.Оросоос 28 -хан рублээр цэргийн дэлгуурээс авсан хромон офицер гутлаар тугалтай унээ авч болдог байсан уе.(28 рубль гэдэг маань х4 =112 монгол тогрог

, 2012-03-31 20:24:40, 188.123.231.140Хариу бичих

БНМАУ-ын дотоод худладааны оргон худалдааны барааны эргэлтийн 30% болтол хувийг гадаадад суугаа Монголын элчин сайдын яаамнуудын ажилчид дипломатчууд контейнероор бараа оруулж дамын наймаа хийдэг байсан уедээ.За тэгээд ЗХУ болон бусад соц орнуудаар албан ажил хичээл сургуульд яваа хун болгон заавал наймаа хийж явдаг зайлшгуй хатуу зуршилтай, хичээл ном ажлын хажуугаар хувийн наймааны асуудал №1 орсон уе байлаадаа

, 2012-03-31 20:28:49, 188.123.231.140Хариу бичих

Tiimee, egel jiriin irged, yalanguya tednii huuhduudiin amidarch bui ene niigem bol Shoron ch bish bur TAM... Ene niigem zalihai zaidan, hudalch, hulgaich, huuli busiig uildegch, oodgui novsh boloh hedhen ger buliin huvid MONGOND OROOGDSON DIVAAJIN baih... Gadaadad garlaa, uzlee, harlaa, gaihshirlaa, bishirlee... Getel Mongold 1000, 1000n orh ail hund hetsuu buhniig davah gej oorsdiigoo, huuhduudee garguund ni hayachihaad heden bor togrognii hoinoos yaaj zovj zuderch baigaag bodohoor, Gudamjind guilga guigaad, duulaad, gedsee zogooh talhnii mongiig oloh gej arhichin eej, aavdaa zoduulaad zogsoj bui huuhduudiig bodohoor, taransheiniihan, gudamjind uhsen amid ni medegdehgui hevtej bui arhichin erchuud, emegteichuudiig bodohoor setgel ovdood taivan ch suuj chadagui yum.

CHI BATUUL UU, hervee tiim bol..., 2012-03-31 23:40:02, 173.248.195.90

Ардчилалын “Алтан хараацай” гэдэг алдартнууд хэн байв? Тэдэнд социалист нийгэм юу байв? Эрх мэдэл эрж, эд хөрөнгөнд шунаж,эх орноо худалдаж,элэг нэгэтнээ тамлах хүсэлтэй элий балай , эргүү тэнэг,ажилгүй залхуу,архаг архичин танхайчуудад “АЮУЛТАЙ ШОРОНГИЙН НЭГ” нь байждээ .Ард түмнээ шулан баяжих Амерки бодлогыг аялдан дагаглдагч , ашиг хонжоо хайн бэдрэгч, авч идэхийн донтон, албан тушаалын хэнээтэн, ам санаа хоёр нь алд дэлмээр зөрөгч, “амь нэгтэй “ гэж худлаа яриа нь шүүр шанага шиг, хулгай хийх нь махчин муур шиг, хууль зөрчих нь сүүлгүй чоно шиг болсон луйварчингуудад “АРВАН ТАМЫН НЭГ” нь байждээ.

БНМАУ-ын иргэн, 2012-03-31 20:31:05, 202.179.15.90Хариу бичих

Оноодрийн Монголын торийн болон бизнесийн оргилд яваа олон хумуус оюуутан залуу байхдаа бугд наймаа сайн хийдэг улсууд байгаагуй юмшуу.Заримнь бол (нэр дурдаад ярьвал ихэнх улсууд их л гайхах байхдаа!)ёстой нусаа хацартаа наачихсан амьтад байсан юмдаа Шинэ уедл хумуусийн наана цаана улс торийн болон хошуу хэруул зоож явцгааж дундааснь хоронго монготэй болсон болохоос биш яг яс юман дээрээ' ихэнх нь нус улсууд

, 2012-03-31 20:33:06, 188.123.231.140Хариу бичих

Шорон морон байсаныг мэдэхгуй!Ямарч л байсан зах зээл дээр зарим хумуус ямарч хорио цагдаагуй оргон найимаа хийдэг байхад заримыгнь шууд бариадл "дамчин" гээд эруу уусгээд аваад явчихдаг байсан уе.Энгийн жишээ ярихад миний найз цагдаагийн ахмад хун байсан.зах дээр УБ-ын РАЙОН РАЙОНООР ээлжлэн дамчингуудыг барьдаг ттийм дурэмтэй байсан.Би найзтайгаа ярьж тохироод тайван амьтан баахан хойноос авчирсан бараатай боон наймаа бужигнуулж явтал намайг 2 талаас барьж аваад захын конторт оруулаадл томроод унасан."Чиний зарж яваа ганцхан гуталны толоо энгийн ажилчин бусгуй хичнээн одор ажил хийж махаа зовоодогийг мэдэхуу чи?" гээдл.Найзруугаа арай хийж утсаар залгатал манай хун оор ажил гараад захруу яваагуй учиртайгаа тайлбарлаад ногоо надад томроод байсан амьтанруу утасаа ог гэлээ:Огтол ногоо матар шууд онго хувирч-Оо чи "Тэрний" найз байсан юмуу шууд хэлэхгуй гээдл.Монголд хууль дурэм хэзээч байгаагуй байхаа...

, 2012-03-31 20:43:22, 188.123.231.140Хариу бичих

http://www.youtube.com/watch?v=n2wdMcwqv7Q

OMNO GOVIIN MOHOL-ARDCHILSAN MONGOL ULS, 2012-04-01 01:48:05, 173.248.195.90

yamarch ikh aldaatai bichdeg um

unshigch, 2012-03-31 22:17:52, 202.179.2.224Хариу бичих

БНМАУ-н үед Монгол улсын төрийн тусгаар тогтнолыг баталгаажуулж,өөрийн гэсэн эдийн засгийн суурийг босгож бүх хүнээ бичиг үсэгтэй болгож,эрүүл мэндийн үнэ төлбөргүй үйлчилгээ үзүүлж монголын түүхэн дэхь хамгийн гэрэл гэгээтэй үе болж үлдсэн юм. Гэтэл ардчилсан хулгайчууд өмч хувьчлал гэдэг зальхай арга зохиож бүх ард түмний өмчийг хулгайлан аваад зогсоогүй тэр ард түмнээ бичиг үсэггүй болгоод эрүүл мэндийн хувьд 19-р зуунд аваачиж орхилоо.Тэгээд ч зогсоогүй харийн колоничлогчдыг оруулж ирж өвөг дээдсийн минь нүдний цөцгий шиг хайрлаж ирсэн хөрсөн доорх баялагийг цөлмөж байна.Манжийн хаад хүртэл энэ газар шорон дээр харийн хүнийг гишгүүлэлгүй хайрлаж ирсэн юм сан даа.Монголын түүхийн хамгийн гутамшигт үе одоо л тохиож байна. Цаашдаа бүүр сөнөх биз дээ.

зочин, 2012-03-31 23:28:31, 122.201.18.150Хариу бичих

Tiimee, egel jiriin irged, yalanguya tednii huuhduudiin amidarch bui ene niigem bol Shoron ch bish bur TAM... Ene niigem zalihai zaidan, hudalch, hulgaich, huuli busiig uildegch, oodgui novsh boloh hedhen ger buliin huvid MONGOND OROOGDSON DIVAAJIN baih... Gadaadad garlaa, uzlee, harlaa, gaihshirlaa, bishirlee... Getel Mongold 1000, 1000n orh ail hund hetsuu ovoliig davah gej yaaj zovj zuderch baigaag bodohoor setgel ovdood taivan ch suuj chadagui yum.

?, 2012-03-31 23:33:18, 173.248.195.90

Оросын колони байсан шүү дээ. Юун тусгаар тогтнол вэ? Оросууд хэн дуртайгаа москвад дуудаж аваачаад л алдаг байсан. Харин ч өөрийн гэсэн бичиг үсгээ мартаж бичиг үсэггүй, өв соёлоо мэддэгүй сармагчин мэт болсон юм биш үү. Чингэс гэж нэг зандалчин өвгөн байсан гэх мэт.

, 2012-04-01 01:39:31, 202.179.15.65

Юун комунист вэ??????? наад комунист энэ тэр чинь аль дээр байхгүй болсон шүү дээ!!! Чамайг өнөөдөр комунисм, ардчилал огт байхгүй зүйлээр тархийг чинь угааж МАЛ болгон зайдалж буйг чи харахгүй байна уу????? Чамд тийм чадал үгүй, яагаад гэвэл чи МАНКУРТ БООЛ!!!!

, 2012-04-01 09:19:44, 182.160.23.61

Odoo tsagt Moskvad duuduulsan duuduulaagui gudamjindaa mashin dairuulj, holdoj, osgoj, hen negend aluulj, zoduulj, biee unelj, guilgachilj amidarch baigaa biz dee....Uheh gej hol yavahiin ch hereggui....

T1ee, 2012-04-01 09:36:57, 173.248.195.90

Tiimee, egel jiriin irged, yalanguya tednii huuhduudiin amidarch bui ene niigem bol Shoron ch bish bur TAM... Ene niigem zalihai zaidan, hudalch, hulgaich, huuli busiig uildegch, oodgui novsh boloh hedhen ger buliin huvid MONGOND OROOGDSON DIVAAJIN baih... Gadaadad garlaa, uzlee, harlaa, gaihshirlaa, bishirlee... Getel Mongold 1000, 1000n orh ail hund hetsuu buhniig davah gej oorsdiigoo, huuhduudee garguund ni hayachihaad heden bor togrognii hoinoos yaaj zovj zuderch baigaag bodohoor, Gudamjind guilga guigaad, duulaad, gedsee zogooh talhnii mongiig oloh gej arhichin eej, aavdaa zoduulaad zogsoj bui huuhduudiig bodohoor, taransheiniihan, gudamjind uhsen amid ni medegdehgui hevtej bui arhichin erchuud, emegteichuudiig bodohoor setgel ovdood taivan ch suuj chadagui yum.

?, 2012-03-31 23:46:46, 173.248.195.90Хариу бичих

Chi novshoo bichih yumaa olj bicheerei.Herev Mongol shoron baisan yum bol.Odoogiin Bugd nairamdah hyatad ard uls shoron boloh ni baina shdee.

, 2012-03-31 23:47:22, 178.159.174.66Хариу бичих

Тэр дээр байгаа зургийг хараач. Сармагчинд үзэг бариулаад яах нь вэ гээд харж байгаа юм шиг. Бичиж чадахгүй бол шоронд хийнэ гээд айлгаж байсан юм гэнэ билээ. Хөөрхий хөгшин амьтныг ингэж тамлаад юу хийнэ.

, 2012-04-01 01:45:34, 202.179.15.65Хариу бичих

Chi henii buyanaar shine usegt suraltsaav.... Ene zurgan deerh humuus chamd sarmagchin shig haragdaad baina uu? CHinii emee, ovoo, eej aav chini l ene zuragnaas haragdaad baina daa!!!!

novsh, 2012-04-01 03:59:19, 173.248.195.90

http://www.youtube.com/watch?v=n2wdMcwqv7Q

OMNO GOVIIN MOHOL-ARDCHILSAN MONGOL ULS, 2012-04-01 01:47:33, 173.248.195.90Хариу бичих

http://www.youtube.com/watch?v=hDojsZmBlgo

, 2012-04-01 02:31:09, 87.206.166.205Хариу бичих

Нээлттэй нийгэм гээд илүү юу байна.Эх орноо худалдаж ёс зүйгээ алдаж эмх замбараагүй эх захгүй эрээ цээргүй амирлаж хорвоо ертөнцаар тэнүүчилж л байгаа шүүдээ. Ингэх л дутуу байсан

Уншигч., 2012-04-01 03:46:53, 108.66.132.66Хариу бичих

Буруу замаар будаа тээвэл буцахдаа шороо тээнэ гэдэг. Буруу замаар 70 жил явсан юм чинь шууд л зөв замдаа ороод бүх юм сайхан болчихно гэж байхгүй. 70 жилийн төөрөгдөл ядаж л 40 жил гай тарина.

, 2012-04-01 11:03:25, 202.179.15.166

Ардчилал гарч байдаг баялагыг минь үгүй хийж ард түмнийг маань ядуурууллаа.Хүмүүжилгүй дураараа авирлагчдын орон болгосон. Эх оронгүй болчих вий гэж айх юм.

Уншигч., 2012-04-01 03:54:48, 108.66.132.66Хариу бичих

Ardchilal Neriin dor MONGOLIIG HUJAAD HUDALDAJ BAIGAA NOVSHNUUDAA!!!!!!!!!!!UHLIIN MUUGAAR UHETSGEE!!!!!!!!!!!!!!!

?, 2012-04-01 04:09:20, 173.248.195.90Хариу бичих

http://www.youtube.com/watch?v=n2wdMcwqv7Q ...ODOOGIIN SHOROND TAVTAI MORILNO UU???

?, 2012-04-01 04:19:29, 173.248.195.90Хариу бичих

http://www.youtube.com/watch?v=iMnfJ3LCjNg ... SHOROZSON ARDCHILSAN MONGOL ULSad Tavtai Morli!!!

, 2012-04-01 04:55:17, 173.248.195.90Хариу бичих

Соц нийгмийн үед ч дарга нарын л хүүхдүүд олигтой хуваарь авч боловсролтой мэргэжилтэй болдог байсан. Одоо адилхан л байгаа шүүдээ. Харин ч эрх мэдэл нь давуу. Хүмүүжил нь дордсон.Ингээд ирхийн цагт соц нийгэм хамаагүй илүү яалтач үгүй санагдуулдаг юм.

Уншигч., 2012-04-01 06:33:20, 108.66.132.66Хариу бичих

Соц нийгмээр явж байгаа улс орон ухарсан юм алга сайхан л хөгжил нь урагшлаж л байна. Манайх улс орон байхгүй байна. Эв түнжин муутай хагаралдаад л бие биенээ ухаж уудлаад л идэж ууж ханахгүй.Ээдээ мөн ч эвгүй болчихлоо. яана даа.

Уншигч., 2012-04-01 06:40:37, 108.66.132.66Хариу бичих

батүүл шиг хулгайчид бол шорон шиг л байсааааан.

, 2012-04-01 06:44:30, 182.160.9.201Хариу бичих

"Ардчиалал " гэж огт байхгүй юмны төлөө чи хоосон орилж, хэнээтэн явсаар ГУЙЛГАЧИН хэвээр үхлээ за!!! харин чамайг хашгируулж, хошигируулсан тэр зальтай этгээдүүд нь хагартлаа баяжин цаг нь ирэхлээр далайн цаадах харш руугаа явж, чи тэр гуйлгачин ардчилалтайгаа үхнэ!! Монголд Монгол хүний эрх ашиг л гэж байхаас ямар ч ардчилал, комунизм байхгүй, энэ бол зөвхөн өнгөлөн далдлалт!

энэ бол зөвхөн өнгөлөн далдлалт!, 2012-04-01 09:18:54, 182.160.23.61Хариу бичих

bat-uul chin zunug teneg 2 n zereg irsen gonshoo emgen bolood udaj bnaa.Bat-uul UIH-iin songuuli bolgonii umnu neg sedev songoj PR hiideg. Selengiin tarialanchid, UB-iin ger horoolliinhon esvel Nambariin Enhbayar geh sedevuudeer songuuliin umnu diplomiin ajilaa ehluuldeg emgen oyutan bolson zailuul

, 2012-04-01 10:10:23, 98.206.10.166Хариу бичих

За соц-зм хичнээн муу байсан ч өнөөдрийн нийгмээс 100 дахин илүү ард түмэн нь ядуу ч гэсэн гудамжинд хог түүж шарил ухаж траншейд амьдардаггүй дарга нар нь улс ард түмнээсээ хулгай хийдэггүй байсан юм,Өнөөдрийн УИХ гишүүд дарга сайдууд ихэнх нь хулгайч луйварчид шүү дээ Үнэн биз дээ,Тэр үед нийгмийн өмчийг нүдний цөццгий мэт хайрлана гээд нийгмийн баялагийг ард түмэндээ тэгш хууварилж байсан,Одоо бол Монгол төмрийн хаягдал хогийн овоо шинэ колончлолын золиос болсон орон шүү дээ, Тэнэгүүд гар утас комьпютер хараад гайхаад байх юм, Тэртээ тэргүй шинжлэх ухааны ололт шүү дээ,

, 2012-04-01 10:22:10, 202.179.2.121Хариу бичих

Яагаад гэвэл өнөөдрийн дарга нар чинь бүгд коммунист үзлээр хүмүүжсэн дарангуйлагчид шүү дээ. Дарга бол дарлаж байх ёстой гэдэг үзэл нь одоо хүртэл арилаагүй. Дарга гэдэг бол олон түмний төлөө гүйх ёстой зарц нь байх ёстой.

, 2012-04-01 11:00:26, 202.179.15.166

Америк ардчиллын үлгэр жишээ орон гэдэг ч өнөөдөр явах замгүй мөхлийн ирмэг дээр байна, 20 жилийн дараа ард түмэн нь туйлийн хүнд байдалд орно,Иймд гадаад бодлого нь неоколонист бодлогод шилжсэн Бай нь баялаг ихтэй Ирак Сири Ливи Афган Монгол болоод байна, Удахгүй Монголд НАТО-гийн баазууд байрлана Монгол баялагаасаа болж колони боллоо

, 2012-04-01 10:32:31, 202.179.2.121Хариу бичих

амны салиа арилаагүй пацанууд дэмийн битгий донгос. Соц, ком үед чинь одооны та нарых шиг луйвар, ядуурал, орон гэргүй хүн байгаагүй юм. Телевиз, машин, интернет чинь аль нийгэм байсан ч хөгжлөө дагаад бий болдог юм. Тэр үед ч гэсэн АНУ-д чинь бас л байгаагүй байхгүй юу. Бат-Үүл чи аав, ээжийнхээ нэрийг бодож донгос бай. Ааж чинь сайн багш шүү. Настай хүнийг хүндэл. Чиний хулигаан байсныг ямар мэдэхгүй биш

з, 2012-04-01 12:36:41, 182.160.24.72Хариу бичих

Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэл нь Sonin.mn сайтын нийтлэлийн бодлоготой холбоогүй зөвхөн тухайн хүний үзэл бодол тул сайт хариуцлага хүлээхгүй болно. Эрхэм та өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлж, сэтгэгдэл бичихдээ бусдын нэр төр, эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү?

Орон сууцжуулах аргаа өөрчилье

Ядуурлын хамгийн ноцтой, өргөн тархдаг сөрөг үр дагавар ба шалтгаан бол орон сууцны хүртээмж хомс байх явдал юм. Ахуйн ариун цэврийн шаардлага хангасан орон сууцаар хангах, орон сууцны нөхцөлийг нь сайжруулах замаар ядуусын амьдралын чанарыг дээшлүүлэхийг Монголын шийдвэр гаргагчид ойлгосон ч өнөөг хүртэл авч явуулж буй арга хэмжээ, зохион байгуулалт нь зорилгоо биелүүлж чадахгүй, харин ч “баавгайн үйлчилгээ” болох нь ихэслээ. Төрийн эрх баригчид олон мянгаар нь орон сууц амлаж, олон газар барилгын шав тавих тусам орон сууцны үнэ өсөхөөс биш, гэр хорооллоос байранд орсон айлын тоо нэмэгдэхгүй байна.

Иргэдээ орон сууцжуулах бодлогыг хэрэгжүүлэх арга замаа өөрчлөх цаг болсныг сүүлийн жилүүдийн гашуун туршлагууд бэлхнээ харуулав. Ямар ч ядуу байсан монгол хүн орон сууц, боловсрол, эрүүл мэндийн суурь үйлчилгээ авах эрхтэйг аль ч төр засаг сонгуулийн дараа ч мартах ёсгүй.

Одоогийн байдал

Энэ оны II сард Улаанбаатар хотын гэр хорооллын иргэдийн тохилог сууцанд амьдрах чин хүсэл биелэх найдлага төрүүлсэн амлалтыг Засгийн газар дахин өгөв. Өмнө нь орон сууц эзэмшиж байгаагүй, гэр бүлийн сарын дундаж орлого нь 700 мянган төгрөг хүрэхгүй иргэдэд 50 сая хүртэлх төгрөгийн зургаан хувийн хүүтэй зээл олгоно гэлээ. 100.000 айлын энэ хөтөлбөрт зөвхөн шинээр баригдаж буй орон сууцууд хамрагдах болов. Баярласан иргэд луу жилийн цагаан сарыг урд өмнөхөөсөө өргөн тэмдэглэв.

Гуравдугаар сард “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрт хамрагдаж Улаанбаатар хот, бүсийн тулгуур төв, аймгийн төвд баригдах орон сууцны барилга, хотхон, хорооллын хоёр дахь ээлжийн жагсаалтыг Засгийн газрын хуралдаанаар баталж, эхний жагсаалтад 79 мянган орон сууцны барилга байсныг 44 мянга 700-гаар нэмж 124 мянга болгож өсгөв. Жагсаалтад нэмж орсон орон сууцны тал нь Засгийн газраас бага, дунд орлоготой иргэдээ орон сууцжуулах зорилгоор гаргасан журамд заасны дагуу 55 ам метр хүртэл талбайтай гэнэ. Баярласан иргэд өөрийн болон өөр хүйстний өдрүүдийг хүртэл урд өмнөхөөсөө өргөнөөр тэмдэглэв.

Засгийн газар Хөгжлийн банкинд баталгаа гаргаснаар дотоодын зах зээл дээр 200 тэрбум төгрөгийн бонд гаргах зөвшөөрөл өгсний дараахан Хөгжлийн банк гадаадад 580 сая долларын бонд гаргав. Жилийн 5.75 хувийн хүүтэй энэ бондыг худалдан авах эрэлт нь 6.0 тэрбум доллар буюу зарласнаас 10 дахин их байв. Засгийн газар асар их мөнгө гадаадаас зээлдэн авч, 124 мянган айл буюу 500 мянган хүнийг байртай болгох амлалтаар ээлжит сонгуулиа эхэлж байгаад хязгааргүй баярласан барилгын компаниуд орон сууцны үнээ урд өмнөхөөсөө огцом өсгөв.

Энэ замаар цааш явбал цөөхөн иргэд өндөр үнээр байртай болох ч ихэнх нь байргүй хэвээр үлдэх бололтой. Монгол Улсын гадаад, дотоод өр асар их нэмэгдсэн ч урьдын бэлэн мөнгөний оронд бэлэн байр амласан улстөрчид улиран сонгогдож, барилгын компаниуд, тэдний улс төрийн хамсаатнууд олигополь ашиг олохоос өөр үр дагавар гарахгүй бололтой.

Уг нь орон сууцны бүтээн байгуулалт, олголтыг зохион байгуулах зорилгоор Барилга, хот байгуулалтын сайд, Сангийн сайд, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн хамтарсан 196/372/567 тоот тушаал, захирамжаар “Орон сууцны санхүүжилтийн корпорац”- ийг 2006 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдөр байгуулсан. Төр уг нь өөрийн гурван байгууллага эзэмшдэг ХХК-ийн оронд, хувьцаат компани байгуулан, үйл ажиллагааг нь ил тод явуулах ёстой байсан юм.

ОССК нь орон сууцжуулах ажлын эрэлт, хэрэгцээнд нөлөөлж чадахгүй, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны чадварын хувьд өсөн бэхжиж чадахгүй байгаа бөгөөд Хөгжлийн банкны бондын орлогыг арилжааны банкуудаар дамжуулж байгаа нь орон сууцны үнийг улам өсгөж, иргэдийн санхүүгийн дарамтыг эрс нэмэгдүүлж байна. ОССК нь арилжааны банкуудын бас нэг салбар болсон юм уу гэж асуумаар.

Арилжааны банкууд эрсдэл хүлээх тул урьдчилгаа төлбөрийг өсгөсөн учир 100.000 айлын орон сууц бага орлоготой, ядуу хүнд ямар ч хүртээлгүй болов. Иргэдээс олон төрлийн бичиг баримт шаардахаас цаашгүй ОССК хүнд суртлын нэг томоохон шат дамжлага болж байна. ОССК бас барилгын компаниудын борлуулалтын салбар болж, тэдний барилгыг борлуулах жагсаалт гарган, Засгийн газраар баталгаажуулж байх юм. Уг нь орон сууцны барилгын чанар ОССК-д хамаагүй бөгөөд эдүгээ олон иргэд байранд орсон нэртэй ч, эхний сараасаа хана туурга нь хагарч, дээврээс нь ус гоожиж байгааг Монголд хэн ч хариуцахгүй болжээ. Орон сууцны хамгийн суурь асуудлууд болох газрын сонголт, эзэмшил, дэд бүтцийг барьж байгуулахад ОССК тэргүүлэх үүрэг гүйцэтгэх ёстой байсан юм. Өнөөдөр ОССК нь Яармагийн газрыг “зайсандаад” дууссан Улаанбаатар хотын “газрын мафийн” гар хөл, хууль ёсны бас нэг нүүр царай нь болжээ.

Шинэ арга

Бид ядуурлыг бууруулах асуудлыг орон сууцжуулах бодлоготой хослуулан шийдэх шаардлагатай байна. Орлогын түвшнээсээ хамаарахгүйгээр айл өрх бүр орон сууцанд орох боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх замаар бид олон асуудлыг, түүний дотор хотын утаа, хотын эдийн засгийн болон хүн амын асуудлууд, гамшгийн түвшинд байгаа дэд бүтцийн бусад олон тулгамдсан бэрхшээлүүдийг шийдэж чадна.

Чингэхийн тулд ОССК-ийг Орон сууцны зөвлөл (ОСЗ) болгон өөрчилж нийлүүлэлт талаасаа дэд бүтэц байгуулах, орон сууц барих, нийлүүлэх ажлыг удирдуулах, эрэлт талаасаа орлогын түвшинг үнэн зөв судлан гаргаж, айл өрх бүрийн төлбөрийн чадварт тохируулан сууцны байршил, зай, талбайг сонгож урт хугацаагаар түрээслүүлэх ажлыг зохион байгуулж болно.

Энэхүү ОСЗ-ийн тэргүүлэгчдэд холбогдох төрийн байгууллагууд, Хөгжлийн банк, Хотын захиргаа, иргэдийн төлөөлөгчдийг оролцуулан, бүх үйл ажиллагааг нь ил тод явуулах ёстой.

Хаана ямар хороолол барихыг энэ Зөвлөл хэлэлцэн шийдэж, дэд бүтцийг байгуулах, ямар зураг төсөл, төлөвлөлтөөр ямаршуу орон сууц, сургууль, цэцэрлэг, талбай барихыг тогтоосны дараа хувийн компаниудыг өрсөлдүүлэн бариулах ёстой. Гэхдээ баян, ядуу иргэд нэг хороололд амьдрахаар буюу нийтийн түрээсийн байрууд, хувийн байшингуудыг зохистой хосолсон хотхон байхаар төлөвлөх ёстой. Байшин бүрийн барилгын явц, чанарыг шаардлагын дагуу хянан шалгаж, тухай бүрд нь засуулж, хүлээн авах дарааллаар төсөл бүрийг удирдах ёстой. Барилгын компаниудын дунд тендер зарлаж сайн чанартай, таарсан үнэтэй орон сууцыг санхүүжүүлэхэд анхаарах учиртай. Хамгийн их “арын хаалгатай”, улс төр намуудтай холбоотой компаниудын барилга л зарагдаж байдаг явдлыг зогсоох хэрэгтэй.

Арилжааны банкуудаар дамжуулахын оронд ОСЗ өөрөө захиалагч, түрээслэгч болох замаар айл өрх бүрийн орлогод нь тааруулан сарын түрээсийг нь тогтоож, бага орлоготой иргэд бага төлөхөөр түрээсийн үнийг ангилан хуваарилж чадвал нийгмийн үр нөлөө нь бодитой үзэгдэхүйц болно. Иргэд олон жилээр нийтийн байрыг түрээслэн амьдрах бөгөөд бололцоо чадалтай нь өөрийн байшин бариулах сонголттой байх юм. Нийтийн орон сууцны засвар үйлчилгээний зардлыг оршин суугчдаас хураах замаар тодорхой хэсгийг нь бүрдүүлнэ. Байр, хороолол бүрийг Сууц эзэмшигчдийн холбоо (СӨХ) нь удирдах бөгөөд бүх СӨХ нийлээд ОСЗ-д захирагдана. Энэ замаар явбал хотын дэд бүтэц, төлөвлөлтөд чанарын хувьсал гарах бөгөөд нийтийн хөрөнгийг хэдхэн албан тушаалтан завшдаг гажуу зуршил арилна.

Яг энэ замаар олон улс орнууд иргэдээ орон сууцжуулж байгаа бөгөөд хамгийн сайн амжилтад хүрсэн Сингапурт Ерөнхий сайд тэргүүтэй сүртэй том төлөөлөгчид очиж үзээд Монголдоо очоод хийгээд өгнө гээд байсан яасан юм бол оо? Сингапурт нийтийн хөрөнгийг улстөрч нэртэй нөхөд завшдаггүй учир Монголд таарахгүй байгаа байх л даа.

Ямар ч л гэсэн хүн амаа орон сууцжуулах төр засгийн бодлого, арга барилыг өөрчлөх шаардлагатай байна. Сонгуулиас хоёр сарын өмнө баахан орон сууцны хорооллын шав тавьж жүжиглэхээ больцгооё.

Монголын иргэд байшингийн шав биш, барилгыг нь хүлээж байна.
Жаргалсайхан