Нэгэн баримт дурдъя. 1250-иад оны эхэн үеэс одоогийн Англи, Франц зэрэг орон монголчуудын сүр хүчнээс ихэд эмээн болгоомжилж дипломат харилцаа тогтоох нэрээр Монголын байдлыг мэдэх судлах ажлыг эрчимтэй хийж байв. Ийм зорилгоор Плано Карпини, Вильям Рубрук нарын элчийг илгээж байсан гэдэг. Эд Монголтой харилцаа тогтоохоос илүүтэй тусгай даалгавартай байсан.
Ялангуяа Рубрук 1253 онд Ромын хамба лам IV Иннокентий, Францын ван IV Людвиг нарын даалгавраар Монголд ирэхэд Мөнх хаан ихэд болгоомжлон, улсынхаа нууцыг чандалж байсан гэдэг. Их хааны шарилыг онголсон газрыг тандах тухай Рурбрукт өгсөн даалгаварт байгаагүй гэж үзэх аргагүй. Нууцлахын нэгэн шалтгаан энэ бөлгөө.Эртний ёсоор, ялангуяа хаан хүний шарилыг нутаглуулах нь нийт үндэстэн түмний хойчийн үйлд онцгой нөлөөтэй байдаг гэж үздэг байсан учраас машид шинжилж, үлдэгсэддээ үр өгөөжтэй, хүч ихтэй амьд урсгал хуралдсан газрын олж онголдог байсан. Сайн хүний шарилыг ихэд зөв сайн газар онголж чадваас 1000 жилийн дараа ч эргэн төрөх магадлалтай гэж үздэг.
Хас эрдэнэ мэт хүүрийг чинь авч харъя л Хатан Бөртэд чинь үзүүлье л Хамаг улсад чинь хүргэе гэх буюу Өмссөн цамц, өргөө гэр, Өрөөсөн оймсыг тэнд онголов… гэж ном сударт өгүүлсэн буй.
Халуун зунаар (Чингис долдугаар сарын 12-нд тэнгэрт хальсан) асар их ажил болж байж авчирсан их хааныхаа шарилыг хаана онголов? Алтай ханы ар болон Бурхан халдунд оршуулах нь Монгол угсаатны ёс заншилд нийцэхгүй. Энэ бол нөгөө “худал тунхаг” буюу хуурамч зарын нэгэн болох нь тодорхой. Хэнтий ханы өвөрт онголсон байж болох ч эрээд олоогүй. Ингэхлээр дөрөв дэх хувилбар нь Их үтэг болж таарч байна.
Үтэг гэдэг нь эхийн хэвлий гэсэн үг. Мөн “хэвтэш” ч гэдэг. Хэвтэшийг бас тэвш гэсэн нь ч бий. Тэгэхлээр Их үтэг гэдэг нь Алтан тэвш гэсэн үг байж болох. Ийм нэртэй, ихэд дээдлэгдсэн нэгэн газар бий. Дундговь аймгийн нутагт байх Дэлгэрхангай уулыг эрт цагт Инэл хан уул гэдэг байж. Инэл гэдэг нь энгүй их, маш их, их юмны таг гэсэн утгатай үг шиг байгаа юм. Дэлгэрхангай уулын яг орой дээр хэвлий (хэвтэш) маягийн томоос том талбай байдаг. Түүнийг Алтан тэвш гэдэг юм.
Гэсрэнз Жалайр хунтайжийн гутгаар хөвгүүн Онох Үйзангийн хүү Автай (1534-1586) Далай ламаас Очирбат түшээт хан цөл хүртэхдээ өөрийн хошууны гол сүлдэн тахилгат уул-Инэлд “уулсын хаан” (түвдээр Даржаажалба) буюу Дэлгэрхаан цол зарлигаар олгож түүнээс хойш төрийн тахилгатай болгосон бөгөөд Дэлгэрхангай гэж нэрийдэх болжээ. Энэ уулнаа их хааны шарилыг онголсон байж болох хэд хэдэн баримт таамаглал байна.
Дэлгэрхангайн энгэр биед “Тэвшийн” хэмээх салбар жижиг уул буй. Түүний Шүүт (Хөшөөт гэсэн үг байж болох)-ийн амны зүүн хярд онцгой нууц хонхорт нэгэн том булш бий. Тэр хярын дэргэдүүр их тод улбаа зам байдаг. Их эртний зам байж болохоор санагддаг. Түүнийг одоо “Хүрээ зам” гэдэг юм.
Булшнаас зүүн тийш орших бэсрэг хярын орой дээр нэгэн цооног агуй (нүх) байх бөгөөд доогуураа булштай холбогддог гэсэн яриа байдаг. Дэлгэрхангай уулын лус савдаг нь 20-иод метр урт, ханцуйтай гарын чинээ бvдvvн том могойг гэдэг юм. Тэр могой Тэвшийн ууланд байдаг байж магадгүй гэж нутгийнхан ярьдаг.
Дэлгэрхангай уул төв халхын есөн их хан уулын гол дунд оршдог бөгөөд их эрт төрийн тахилгатай болсон юм. Нийслэлийн ойролцоох Богд уул л гэхэд бүр сүүлд 1778 онд, Отгонтэнгэр 1779 онд, Хэнтий хан 1818 онд төрийн тахилгатай болсон гэдэг.
Дэлгэрхангай уулыг тахихдаа баатар хүний хөө хуяг, илд мэс, эрхэм хvний хувцас чимэг, суудал ширээ, хэрэгсэл зэргийг өргөдөг байсан тухай брагри ёнзон Дамцагдоржийн “Их газрын эзэн Дэлгэрхангай уулын сан тахилга тус амгалангийн хурыг буулгагч” хэмээх сударт өгүүлсэн байдаг. Дэлгэрхангай уулын ар хөндийд жилийн жилд олон мянган адуу отроор нутагладаг Онгон хэмээн газар бий. Онголсон газрыг тvмэн адуугаар талхлуулсан гэдэг шүү дээ.
Дэлгэрхангай уулын ард Ногоон толгой гэдэг эрт цагаас үхэгсдийг нутаглуулж ирсэн газар бий бөгөөд шарилыг онголоход оролцсон зарц барлагуудыг энд хороосон байж тун магадгүй. Тэвшийн булшнаас хойхно нь Хүрэн зараа гэдэг газар хаадын булш гэж хэд хэдэн том булш байх ба энэ нь бага хаадынх байж болох талтай. Учир нь монгол ёсонд үр ач нарыг ихэсийнх нь дээд (толгой) талд оршуулдаг.
Нэрт зөнч Нострадамусын дөрвөн мөртүүдийг Д.Гүн-Үйлсийн хөрвүүлж тайлснаас үзвэл XXI зууны эхээр Монгол Улсын төв цэгээс зүүн урд орших хөндлөн хөх уулын ар дээр тэнгэрийн хөх цэргүүд буун ирж Монгол Улс хөгжинө гэсэн агуулгатай мөр тэнд байна. Нострадамус алдартай эмч байсан болохоор Ордны хавиар нэр нөлөөтэй учраас В.Рубрукийн судалгааны материалтай танилцаж түүний дотроос их хааны онгоны тухай тодорхой мэдээлэл олсон байж болох юм. Тэгээд л ийн яв цав хэлсэн болов уу гэж бодно.
Энэ бүхнээс дүгнэж үзэхэд, их хааныг нэг бол Тэвшид бунхалж онголоод нууцлах үүднээс Алтан тэвш гэж худал тунхаг тараасан, эсвэл Алтан тэвшид онголоод мөнхөд нууцалж Тэвшид бунхан болгосон байж болно.” Мөн Дундговь аймгийн Дэлгэрхангай сум зүгээр ч нэг санаандгүй таамаг биш гэдгийг бас нэг зүйлээр гэрчлэх хэрэгтэй. суманд Чингисын угсааны сүүлчийн хаан Лигдэн хутагтын хөшөө дурсгал, Хар хашаатын амны хадны зураг зэрэг түүх дурсгалын газрууд бий. Тэгэхээр эртнээсээ хаадын угсал гарвал улбаатай байсан биз.
www.times.mn
No comments:
Post a Comment